Łączna liczba wyświetleń

środa, 24 lutego 2016

Teologia moralna szczegółowa - cz.5.



1.      Przykazanie III Dekalogu: teksty i interpretacja

Występuje w:
a)      Starym Testamencie: Pamiętaj o dniu szabatu (Wj); Będziesz zważał na szabat (Pwt).
b)     Nowym Testamencie: pojednać się z bratem, zanim przyjdzie się złożyć swój dar Bogu przed ołtarzem.
Wersja katechetyczna: Pamiętaj, abyś dzień święty święcił.
Interpretacja:
·        Szabat:
- dniem dziękczynienia za dzieło stworzenia,
- treścią: wspomnienie i aktualizacja zbawczych dzieł Boga z przeszłości (zwłaszcza wyjścia z Egiptu i wyzwolenia, czyli Paschy), więc szabat: znak wyzwolenia z niewoli + dar Przymierza,
- istota święta: odpoczynek,
- szabat (obok obrzezania i małżeństw endogenicznych) – znak Bożego Przymierza i przynależności do Boga.
·        „Pamiętaj”:
- wypełniaj (Wj), zachowuj (Pwt) = ucz zachowywać Dzień Jahwe.
·        Uświęcać dzień święty = zachowywać duchowy i fizyczny kontakt ze świętym Bogiem i z tym, co święte.
·        Jezus:
- zachowywał szabat,
- na tle sposobu świętowania doszło między Jezusem a faryzeuszami do konfliktu,
- obrona: Syn Człowieczy jest Panem szabatu (miłość bliźniego nad szabatem).
·        Niedziela „dniem Pańskim”:
- pod koniec I wieku pierwsze gminy chrześcijańskie świętowały pierwszy dzień tygodnia,
- w niedzielę: Jezus Zmartwychwstał + zesłanie Ducha Świętego (Pięćdziesiątnica) i narodzenie Kościoła,
- na spotkaniach: czytanie Pism świętych, nauczanie apostolskie, „łamanie chleba”,
- 306 r. synod hiszpański w Elwirze wprowadza obowiązek udziału w uczcie eucharystycznej w Dniu Pańskim.

2.      Sakralny charakter niedzieli.

A)   Eucharystia niedzielna:
a)     Wspólnotowo-moralny wymiar Eucharystii.
Świętowania nie można oddzielić od Eucharystii. Niedziela jest najstarszym i pierwszym dniem świątecznym, który powinien być dniem chwały dla Boga, dniem radości i odpoczynku od pracy. Św. Jan Chryzostom pisał, że w tym wymiarze jedność serc rozwija więź miłości, a wszystko scala modlitwa kapłanów.
b)     Obowiązek uczestnictwa we Mszy św.
Mamy 7 świąt obowiązkowych (prócz niedziel):
(1)  Wielkanoc (wypada zawsze w niedzielę)
(2)  Narodzenie Pańskie (25 XII)
(3)  Objawienie Pańskie (6 I)
(4)  Boże Ciało
(5)  Świętej Bożej Rodzicielki (1 I)
(6)  Wniebowzięcie NMP (15 VIII)
(7)  Wszystkich Świętych (1 XI).

Nakaz uczestniczenia we Mszy niedzielnej według KPK: w obrządku katolickim, bądź w sam dzień święty, bądź też wieczorem dnia poprzedzającego.
Obrządek katolicki – łaciński i wszystkie obrządki Kościołów wschodnich.
Wieczorem dnia poprzedzającego – tj. z formułą mszy niedzielnej.
Argumenty za uczestnictwem:
- Krzyżowa Ofiara Chrystusa,
- wpływ na życie moralne człowieka, jego powołanie i uświęcenie,
- „łamanie chleba” (komunia z Bogiem i ludźmi).
Kto i jak ma uczestniczyć:
- chrześcijanin od 7 roku życia,
- obecność osobista,
- ideałem przystąpienie do Komunii św. (chorzy – komunia duchowa);  

Zwolnieni m.in.:
- chorzy, opiekunowie chorych, pełniący obowiązki służby społecznej, kobiety w ciąży, po porodzie, wdowy.

B)    Powstrzymanie się od pracy (odpoczynek świąteczny)
·        Na początku nie akcentowano odpoczynku niedzielnego, bo chrześcijanie żyli m.in. pod panowaniem imperium rzymskiego.
Chrześcijanie (niektórzy) byli niewolnikami.
·        Nie chciano przenieść rygoryzmu skrupulatnego Żydów do chrześcijaństwa. Niedziela to nie szabat przeniesiony na dzień później.
·        Niedziela to czas na koncentrację na życiu duchowym. Wolność od pracy – elementem drugorzędnym. Środek do uświęcenia imienia Bożego i uświęcenia człowieka.
·        Cesarz Konstantyn ogłosił niedzielę urzędowym dniem odpoczynku dla całego społeczeństwa.
·        Dyspensa od pracy:
- nagła potrzeba pracy (np. prania),
- człowiek ubogi może uzupełnić swój zarobek pracą świąteczną.

C)    Radość
Niedziela była zawsze przeżywana w duchu chrześcijańskiej radości. Tradycja przekazała, aby w tym dniu nie klękać (bo to znak pokuty i smutku).

3.       Grzechy przeciw sakralności dnia świętego:

a)     świadome i dobrowolne nie przyjście na Mszę św.,
b)     praca w dni świąteczne,
c)     smutek.[1]

[1] Na podstawie skryptu ks. dr Adama Perza.

wtorek, 23 lutego 2016

Teologia moralna szczegółowa - cz.4.

1.      Wezwanie imienia Bożego jako akt religijny:

a)     wyznanie wiary i modlitwa – na co dzień, zwyczajnie wzywamy imię Boże.
b)     błogosławieństwo – ufne wymawianie imienia Bożego, np. Szczęść Boże.
c)     zaklinanie sakralne (poprzysięganie) – np. „Na miłość Boską!”
Wymawiane, aby skłonić kogoś do uczynienia lub zaniechania czegoś. Nie obraża to Boga, gdy są spełnione 3 warunki:
- zaklinający mówi szczerze i poważnie prawdę,
- nie nakłania do zła,
- ma ważną przyczynę.
d)     błagalna modlitwa Kościoła
Tu prosi się Boga (nie zaklina) przez mękę, rany i śmierć krzyżową Jezusa.
e)      egzorcyzmy
Są to zaklinania w sensie ścisłym, praktykowane przez Kościół w odniesieniu do mocy zła. Zaklinanie imperatywne. Władza kapłanów nie jest absolutna, stąd odwołują się do mocy Bożej i władzy Chrystusa nad stanem piekła (przy pomocy formuł egzorcyzmów).

2.      Wykroczenia w zakresie szacunku wobec SACRUM:

a)     Lekkomyślne wymawianie Imienia Bożego
Bez szacunku, tzw. przerywnikowe, wykrzyknikowe, jałowe zwroty językowe w sytuacjach skrajnych emocji. Słowa same w sobie nie są ciężkim grzechem, ale trzeba uważać na uczucia gniewu i nienawiści im towarzyszące.
b)     Przekleństwa (złorzeczenia)
Upokarzanie innych, okazywanie wzgardy i bluźnierstwa. To grzech języka. Dwa elementy: złe słowo warunkuje zły skutek + nieszczęście w przyszłości. Przekleństwo jest życzeniem bliźniemu nieszczęścia doczesnego lub wiecznego. Wzywa się tu Boga lub zło = ciężki grzech. To przeciwieństwo modlitwy wstawienniczej.
c)     Krzywoprzysięstwo
To dobrowolne poparcie przysięgą religijną twierdzenia kłamliwego, powoływanie się na Boga jako na świadka kłamstwa. Słowa: „Jak Boga kocham” – to lżejsza forma wykroczenia.
Złamanie przysięgi w rzeczy ważnej – grzechem ciężkim.
Restytucja – naprawienie krzywdy spowodowanej niedotrzymaniem danego uroczyście słowa.
Nieszczere złożone przyrzeczenie pod przysięgą (pomimo złego sposobu), zobowiązuje do spełnienia obiecanego dobra.
W Nowym Testamencie Jezus nie przysięga, ale używa słowa: „Zaprawdę”. Mówi, by wystrzegać się przysięgi i być szczerym. 
d)     Bluźnierstwo (blasphemia)
Mowa, znak, postawa – ubliżające Bogu. To bezpośrednia, zamierzona zniewaga osób lub rzeczy świętych. Przeciwieństwo adoracji i uwielbienia. Jeśli wypływa z wewnętrznej nienawiści Boga - grzech ciężki.
Świadome urąganie Bogu – bluźnierstwo sataniczne.

niedziela, 21 lutego 2016

Teologia moralna szczegółowa - cz.3.

  1. Grzechy przeciw wierze w świetle teologii moralnej Kościoła katolickiego:
  1. Niewiara (ateizm)
Pogląd zaprzeczający istnieniu Boga.
Ateizm nie zawsze jest zawiniony (nie zawsze wynika ze złej woli). Sobór Watykański II nie potępia ateizmu, ale nad nim boleje. Nie wyklucza nawet możliwości zbawienia tych, którzy bez własnej winy nie doszli do poznania Boga, a w życiu kierują się zasadami moralnymi wpisanymi w ich sumieniu.
Niewiara to nie to samo, co brak wiary. Niewiara, to odrzucenie Boga, po Jego poznaniu. Według teologii moralnej Kościoła katolickiego to jeden z najcięższych grzechów. Cięższy jest tylko grzech nienawiści skierowany wprost i bezpośrednio do Boga.
  1. Agnostycyzm
To przekonanie i teoria głosząca, że niczego nie można poznać. Odrzucenie poznawalności bytów niematerialnych. Rozumowe poznanie Boga jest więc niemożliwe (nawet z rzeczy stworzonych). Agnostyk nie wyklucza jednak irracjonalnej „wiary” (religia wyłącznie sprawą wyobrażeń i uczuć).
  1. Odstępstwo
To apostazja. Postawa chrześcijanina, który całkowicie porzuca wiarę, choć ją poznał i przez jakiś czas wyznawał. Stał się ateistą lub przystąpił do niechrześcijańskiej religii (judaizm, mahometanizm). Według teologii moralnej Kościoła katolickiego to bardzo poważne wykroczenie moralne i grzech.
  1. Herezja
Uporczywe odrzucanie pewnych prawd wiary objawionych przez Boga i podawanych do wierzenia przez Kościół. To błąd rozmyślny i świadomie podtrzymywany. Heretyk nie liczy się z autorytetem nauczycielskim Kościoła. Według teologii moralnej Kościoła katolickiego to grzech w całym rodzaju ciężki.
  1. Schizma
Odszczepieństwo od wspólnoty życia chrześcijańskiego wraz z uchylaniem się od posłuszeństwa wobec Stolicy Apostolskiej. Jeśli schizma jest świadoma i dobrowolna to jest to grzech ciężki.
  1. Wątpliwość
Pozytywne wątpienie o prawdzie objawionej. Trudności poznawcze nie są z tym równoznaczne. Dobrowolne wątpienie w wierze jest bliskie apostazji i herezji. Według teologii moralnej Kościoła katolickiego jest to zawsze grzech ciężki.

Grzechy przeciw nadziei w świetle teologii moralnej Kościoła katolickiego:
  1. Desperacja (rozpacz)
Wykluczenie możliwości zbawienia i brak korzystania ze środków prowadzących duszę do chwały wiecznej (grzech ciężki).
  1. Presumpcja
Praesumptio (zbytnia ufność) zuchwałe przekonanie o pewnym zbawieniu + równoczesne wykluczenie osobistego udziału i brak pełnienia woli Bożej.
Rodzaje presumpcji:
- pelagiańska (zarozumiała przekonanie o własnej cnotliwości),
- typu luterańskiego (brak współpracy z łaską, wszystko zależy od Boga),
- bluźniercze grzeszenie („Bóg i tak musi grzechy odpuścić”),
Każda presumpcja to grzech ciężki.
  1. Acedia (nuda egzystencjalna)
Niechęć duszy względem dobra wymagającego jakiegoś wysiłku. Wyrzeczenie się dobra ostatecznego, życia sakramentalnego, przeciwdziałanie łasce Bożej, brak odwagi do dobra, małoduszność, ucieczka w rozkosze, by zagłuszyć wyrzuty sumienia. Grzech ciężki.
Skutek lenistwa duchowego – grzech przeciw własnemu człowieczeństwu i wada główna.

Grzechy przeciw miłości:
  1. Nienawiść Boga
Nienawiść dlatego tylko, że Bóg jest Bogiem (np. bezpośrednia, w idolatrii, skierowana na Jezusa lub Jego uczniów). Najgorzej, gdy ktoś pozna Boga i Go znienawidzi przez błąd w poznaniu i nie dopuszczanie korekty.
  1. Brak należnej miłości Boga.