Łączna liczba wyświetleń

poniedziałek, 20 lutego 2017

Obraz Maryi w Ewangeliach synoptycznych - cz.3.



Matka Zbawiciela jest Tą, której Jezus zawdzięcza w pierwszej kolejności swoje narodzenie, a następnie postawę służby miłości, wiary i nadziei. Zawierzając Bogu i poświęcając życie dla Emmanuela[1] Maryja została wyjątkowo ukształtowana stając się duchowo najpiękniejszą kobietą na świecie. Nie bez powodu Jej imię Miriam (po polsku Maryja) oznacza „umiłowana przez Boga” lub „miłująca Boga” czy też „piękna”. Jak niezwykle ważna jest to postać, świadczą nie tylko liczne wzmianki na Jej temat w Ewangeliach synoptycznych, ale przede wszystkim waga wydarzeń zbawczych, w których wzięła czynny udział. W historii Maryi, obok zwykłego, codziennego życia, w którym radość i szczęście współistniały z cierpieniem, występuje szczególna bliskość z Bogiem, nadająca Jej wizerunkowi wyjątkowe światło. Wszystkie te elementy sprawiają, że Matka naszego Pana jest dla wierzących niezwykle ważną osobą - Orędowniczką u swego Syna. Jednocześnie stanowi wzór do naśladowania. Jej postawa ufności i oddania Najwyższemu wciąż są natchnieniem dla żywej i pełnej wiary relacji z Bogiem.


BIBILIOGRAFIA
Źródła
1.      Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Poznań-Warszawa: Wyd. Pallottinum 1980.
2.      Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Najnowszy przekład z języków oryginalnych z komentarzem, Częstochowa: Wyd. Św. Paweł 2008.

Opracowania          
Książki:
1.      Bartnik Cz. S., Dogmatyka katolicka, T. 2, Lublin: Wyd. KUL 2010.
2.      Kudasiewicz J., Matka Odkupiciela, Kielce: Wyd. Jedność 1991.
3.      Laurentin R., Maryja – Matka Odkupiciela, tłum. z j. fr. T. Żeleźnik, Warszawa: Wyd. Pax 1988.
4.      Łach J., Dziecię nam się narodziło. W kręgu teologii dziecięctwa Jezusa, Częstochowa: Edycja Świętego Pawła 2001.
5.      Porębski P., Odnaleźć Boga w sobie: na podstawie Nowego Testamentu, Kielce: Wyd. Jedność 2009.
6.      Rosik M., Jezus i Jego misja. W kręgu orędzia Ewangelii synoptycznych, Kielce: Studia Biblica 5 2003.
7.      Rosik M., Trzy portrety Jezusa, Tarnów: Wyd. Biblos 2007.
8.      Wołyniec W., Maryja w pełni Objawienia, Wrocław: Tum Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej 2007.

Artykuły:
1.      Bartosik G. M., Dziewictwo Maryi wyrazem miłości Ojca, „Salvatoris Mater” 1 (1999) 1, s. 96-­116.
2.      Haręzga S., Bóg Maryi w świetle hymnu Magnificat (Łk 1,46b-­55), „Salvatoris Mater” 1 (1999) 2, s. 137-­141.
3.      Maryja, Matka Boża, oprac. S. C. Napiórkowski, w: Być chrześcijaninem. Teologia dla szkół średnich, red. M. Rusecki, Lublin: Wyd. KUL 2007, s. 223-232.
4.      Witczyk H., Bóg Ojciec a Maryja w tajemnicy zwiastowania, „Salvatoris Mater” 2 (1999) 2, s. 113-­131.

Linki:
[dostęp dnia 7.01.2017]  


Literatura pomocnicza
1.      Kudasiewicz J., Odkrywanie Ducha Świętego: medytacje biblijne, Kielce: Wyd. Jedność 1998.




[1] Por. Ps 110,1-3; Iz 7,14; Syr 24,18; Mi 5,1-3; Ap 12,5; 19,15.

Obraz Maryi w Ewangeliach synoptycznych - cz.2.



Widząc liczebność fragmentów biblijnych dotyczących jednej kobiety wymienionej na kartach Ewangelii synoptycznych, można już na samym wstępie wywnioskować, że obraz Matki Zbawiciela jest portretem niezwykle ważnej osoby w dziejach zbawienia. Każda z sytuacji ukazuje jakąś cechę z Jej cichego, skromnego życia.
Przyglądając się zagadnieniu bliżej okazuje się, że najskromniejszą (spośród synoptyków) wzmiankę o Maryi podał ewangelista Marek, zaś najbogatszą ikonę pozostawił św. Łukasz.
Postać Niewiasty, ze względu na Jej więź z osobą Chrystusa, będziemy rozważać w świetle chrystologicznym w dwu kluczach: soteriologicznym (zbawczym) oraz eklezjologicznym[1].
Maryja jest Tą, która brała udział w dziele odkupienia w jego fazie przygotowawczej[2]. Stało się tak poprzez przyjęcie w sposób wolny woli Najwyższego i zrodzenie Syna Bożego,  wychowanie Go oraz moralne wspieranie swą obecnością i postawą.
Na znaczenie Maryi w dziele zbawienia ludzi (w kluczu soteriologicznym) wskazują wyjątkowe przywileje. Oto najważniejsze z nich:
1)      pełna łaski (łac. gratia plena); przemieniona przez łaskę (gr. kecharitōmenē[3]) – Łk 1,28.30, a przez to Niewiasta jest:
- archetypem człowieka wolnego od grzechu i zbawionego;
- doskonałą ikoną rodzącego się przy Zwiastowaniu Kościoła;
2)      Boża Rodzicielka (łac. Dei Genitrix), Bogurodzica (gr. Theotokos[4]) − Łk 1,31.39-­45; Mt 1,16.25;
3)      Matka Jezusa Chrystusa – Zbawiciela, Mesjasza (łac. Mater Christi) − Łk 2,11; Mt 2,4;
4)      dziewica (hbr. almah – młoda kobieta, dziewica – Iz 7,14; gr. parthenos – dziewica; łac. virgo – dziewica; por. Mt 1,18-25; Łk 1,34-35) , co jest zakotwiczone w Jej trzech przywilejach: Bożego macierzyństwa, niepokalanego poczęcia i świętości;
5)      niepokalana[5] (łac. immakulata), wolna od grzechu (pośrednio pisze o tym św. Łukasz w scenie Zwiastowania).

Matka Jezusa to Ta, która w Kościele jest dla wierzących w Chrystusa wzorem do naśladowania. W kluczu eklezjologicznym postawa Maryi przedstawia się następująco:
1)      słuchająca słowa Bożego (łac. ascoltans) i żyjąca nim, stąd jest Matką nie tylko biologiczną - Jezusa, ale pełną, bo w sposób najgłębszy wypełniającą wolę Bożą (Łk 8,21; 11,27-28);
2)      modląca się (łac. orans) − (Łk 1,46-55 – „Magnificat”);
3)      medytująca, kontemplująca (łac. meditans) – rozważająca słowa Boże i wydarzenia zbawcze w swym sercu (Łk 2,19.51);
4)      poszukująca (łac. quaerens):
·         Łk 2,41-50 (zagubienie dwunastoletniego Jezusa w Jerozolimie);
·         Mt 12,46-50; Mk 3,31-35; Łk 8,19-21 (chęć spotkania z Jezusem podczas Jego publicznej działalności);
5)      służąca:
a)      Bogu (łac. ancilla Domini) – „służebnica Pańska” (Łk 1,38.48) oraz
b)     człowiekowi (łac. serviens) – (Łk 1,39-45), bowiem w pomocy drugiej osobie
weryfikuje się autentyczność relacji z Bogiem (Mt 25,40);
6)      cierpiąca (łac. patiens):
·         Łk 2,25-35 (proroctwo Symeona);
·         Mt 2,13-15 (ucieczka do Egiptu);
·         Łk 2,41-50 (poszukiwanie dwunastoletniego Jezusa);
·         Mt 12,46-50; Mk 4,21-25; Łk 8,19-21 (trudności w spotkaniu z Jezusem podczas Jego publicznej działalności);
·         Mk 6,1-6 (próba skłonienia Jezusa do zaprzestania działalności);
·         przeżycia związane z męką i śmiercią Syna na krzyżu (por. Łk 23,29).


[dostęp dnia 7.01.2017].  
[2] Dziś Maryja również bierze udział w dziele odkupienia jako Pośredniczka wstawiając się za dążącymi do zbawienia.
[3] U św. Łukasza określenie to zostało użyte jako imię własne Maryi, podkreślające Jej najgłębszą wartość. Charakteryzuje to wyjątkowa, na podobieństwo Noego (Rdz 6,8), Mojżesza (Wj 33,17) i Dawida (Dz 7,46), pełna miłości życzliwość Boga.
[4] Potwierdziły to sobory: Efeski (431 r.), Chalcedoński (451 r.), Konstantynopolitański II (553 r.) i III (681 r.). Pierwsze pokolenia nie miały jeszcze odwagi nazywać Maryi „Matką Boga”, ponieważ groziło to pogańskim rozumieniem tytułu.
[5] Dogmat ogłoszony został 8 grudnia 1854 r. przez papieża Piusa IX w bulli Ineffabilis Deus (Niewypowiedziany Bóg).

Obraz Maryi w Ewangeliach synoptycznych - cz.1.



Chcąc poznać i przyjrzeć się dokładniej postaci Maryi sięgniemy i przeanalizujemy zapisy, jakie znajdują się na Jej temat w Ewangeliach synoptycznych. Przyglądając się portretowi Matki Jezusa spróbujemy zastanowić się jaką rolę odegrała Maryja w historii zbawienia.  
Ewangelie synoptyczne to wspólna, naukowa nazwa dla pierwszych trzech Ewangelii w Biblii. Jej autorem jest Johann Jacob Griesbach (zm. 1812 r.), niemiecki biblista, duchowny luterański. Samo słowo „synoptyczna” pochodzi z języka greckiego i oznacza spojrzenie obejmujące całość. W tym wypadku jest ono potrójne, bowiem dotyczy ujęcia według św. Mateusza, św. Marka i św. Łukasza.
Cechą wspólną Ewangelii synoptycznych jest znaczne podobieństwo relacji (w porównaniu z Ewangelią według św. Jana) pod względem treści, układu materiału, języka, słownictwa i stylu. Teoria ta oparta jest na hipotezie dwóch źródeł (pochodzącej od niemieckiego filozofa protestanckiego Christiana Hermanna Weisse), przy czym Ewangelia według św. Marka traktowana jest jako źródło pierwsze, zaś źródło Q, czyli zbiór mów Jezusa (łac. logion − powiedzenie), jako źródło drugie (oba dla Mt i Łk).
Referat dotyczący obrazu Maryi w Ewangeliach synoptycznych, stanowić więc będzie analizę przekazu natchnionej wizji trzech nowotestamentowych autorów biblijnych. W pracy tej wystąpią m.in. wątki biograficzne Matki Jezusa, wplecione w Dobrą Nowinę, które podkreślają Jej postawę, wiarę, powołanie i znaczenie w historii zbawienia, z akcentem położonym na duchowość.
Na początku, w poniższej tabeli, prezentujemy zestaw fragmentów biblijnych związanych z Maryją, które są obecne u synoptyków. Jest to panoramiczne, a zarazem porównawcze objęcie ogółem wszystkich tekstów przewijających się u trzech ewangelistów, w celu wstępnego spojrzenia na liczebność owych perykop[1], ich rozmiar, konkretne umiejscowienie, tematykę, kontekst, styl i znaczenie. Służyć to będzie głębszemu przyjrzeniu się portretowi Matki Zbawiciela, refleksji i wyciągnięciu wniosków.  
Ewangelia według
św. MATEUSZA
(napisana w języku hebrajskim
lub aramejskim)
Rozdziały mówiące o Maryi: 1,2,12,13 (z wszystkich 28)
Ewangelia według
św. MARKA
(napisana w języku hebrajskim
lub aramejskim)
Rozdziały mówiące
o Maryi: 3,6
(z wszystkich 16)
Ewangelia według św. ŁUKASZA
(napisana w języku greckim)
Rozdziały mówiące o Maryi: 1,2,3,8,11 (z wszystkich 24)
1) Rodowód od strony Józefa męża Maryi, z której narodził się Jezus, zwany Chrystusem (Mt 1,16)

2) Narodzenie Jezusa (…Matki Jego [Jezusa], Maryi… do siebie Maryi, twej Małżonki… wziął swoją Małżonkę–Mt 1,18-25)

3) Mędrcy ze Wschodu (Weszli do domu i zobaczyli Dziecię z Matką Jego, Maryją   Mt 2,11)

4) Ucieczka Świętej Rodziny do Egiptu (… weź Dziecię i Jego Matkę… wziął Dziecię i Jego Matkę– Mt 2,13-14)

5) Powrót do Nazaretu po śmierci Heroda (…weź Dziecię i Jego Matkę… wziął Dziecię i Jego Matkę– Mt 2,20-21)

6) Nauka o prawdziwych krewnych Jezusa (…Jego Matka i bracia… Twoja Matka i Twoi bracia… moją matką i… moimi braćmi… moja matka i moi bracia… jest bratem, siostrą, matką Mt 12,46-50)

7) Jezus w Nazarecie (Czyż Jego [Jezusa] Matce nie jest na imię Miriam – Mt 13,55)
1) Nauka o prawdziwych krewnych Jezusa (…nadeszła Jego Matka
i bracia… Twoja Matka
i bracia… moją matką
i… braćmi… moja matka
i moi bracia… jest bratem … matką – Mk 3,31-35)

2) Jezus w Nazarecie
(…syn Maryi– Mk 6,3)

1) Zwiastowanie Maryi (Łk 1,26-38)

2) Nawiedzenie krewnej Elżbiety (Łk 1,39-45)

3) Magnificat Maryi (Łk 1,46-56)

4) Narodzenie Jezusa (Łk 2,1-7)

5) Pasterze u żłóbka (znaleźli Maryję, Józefa i Niemowlę… – Łk 2,16; Lecz Maryja zachowywała wszystkie te sprawy i rozważała je w swoim sercu – Łk 2,19)

6) Obrzezanie (…w łonie [Matki] – Łk 2,21)

7) Ofiarowanie w świątyni (…gdy… upłynęły dni ich oczyszczenia… przynieśli Je [Dziecię]… – Łk 2,22-24)

8) Spotkanie ze starcem Symeonem w świątyni i jego proroctwo (…Rodzice wnosili Dzieciątko Jezus – Łk 2,27; …Jego ojciec i Matka dziwili się… rzekł do Maryi, Matki Jego: «… A Twoją duszę miecz przeniknie, aby na jaw wyszły zamysły serc wielu» – Łk 2,33-35)

9) Powrót do Nazaretu (…wypełnili …wrócili – Łk 2,39)

10) Dwunastoletni Jezus w świątyni (…Rodzice Jego chodzili co roku do Jerozolimy… udali się… wracali… nie zauważyli Jego [Jezusa] Rodzice… przypuszczając… uszli… szukali… nie znaleźli… wrócili… szukając… odnaleźli Go… zdziwili się bardzo, a Jego Matka rzekła do Niego: «Synu, czemuś nam to uczynił? Oto ojciec Twój i ja z bólem serca szukaliśmy Ciebie»… nie rozumieli tego… – Łk 2,41-50)

11) Życie w Nazarecie (poszedł [Jezus] z nimi… i był im poddany. A Matka Jego chowała wiernie wszystkie te wspomnienia w swoim sercu. – Łk 2,51)

12) Rodowód Najświętszej Panny (Łk 3,23-38)

13) Nauka o prawdziwych krewnych Jezusa (…Jego Matka i bracia… Twoja Matka i bracia… Moją matką
i… braćmi – Łk 8,19-21)

14) Prawdziwie błogosławieni (…Błogosławione łono, które Cię nosiło, i piersi, które ssałeś… – Łk 11,27-28)
 


[1] Poszczególne perykopy biblijne cytowane są dla przejrzystości albo w całości, albo częściowo, ze wskazaniem miejsc, w których mowa o Maryi, albo też bez cytatu, a jedynie przez podanie samego miejsca występowania danego fragmentu – za pomocą obowiązujących oznaczeń.