Teologia moralna ogólna - cz.3.

1. Rodzaje grzechów

Sens grzechów może być religijny, kiedy jest niewdzięczność człowieka wobec miłości Boga. Zbawienie człowiek traci nie przez zewnętrzny wyrok skazujący na wieczne odtrącenie od Boga, lecz na ten stan sam się skazuje przez odwrócenie się od swego Ojca. Z powodu transcendencji Boga grzech nie może godzić wprost w Niego, nie może przynieść Mu ujmy. Grzech jest zejściem z drogi do celu ostatecznego. Początkiem piekła na ziemi, stanu, który powoduje całkowite odejście od Boga.

W sensie personalistycznym grzech uderza w godność człowieka, prowadzi w stan śmierci duchowej. Jest aktem samobójczym, ponieważ jest odrzuceniem Tego, który dał życie i je podtrzymuje.

W sensie społecznym grzech przejawia się w konfliktach międzyludzkich. Jak dusza, która się podnosi, dźwiga świat, tak dusza, która upada przez grzech, pociąga za sobą Kościół, bo obniża poziom dobra w rodzinie ludzkiej i rodzinie ludu Bożego.

Rodzaje grzechów:

1. grzech pierworodny i grzechy uczynkowe;
2. grzechy śmiertelne (ciężkie) i powszednie (lekkie):

Warunki do zaistnienia grzechu ciężkiego:

- pełna świadomość,

- całkowita dobrowolność

- poważny przedmiot

Grzech powoduje śmierć duszy.

Oznaki niepełnej świadomości: półsen, stany natręctwa, brak czasu na zastanowienie przed popełnieniem czynu.

Oznaki niepełnej zgody woli: sumienie delikatne, powstrzymanie się od zewnętrznego czynu, odczuwanie przykrości wobec pokus.

Ciężka materia, gdy grzech:

- godzi wprost w Boga,

- przynosi poważną szkodę społeczną (np. rozbite małżeństwo)

- przynosi wielką szkodę moralną i duchową (np. zdrada spowiedzi);

3. grzechy wewnętrzne:

- grzeszne pragnienia,

- grzeszne upodobania (odnoszą się do rzeczy wyobrażonej),

- grzeszne zadowolenia (z samego złego czynu);

4. grzechy wołające o pomstę do nieba:

- bratobójstwo,

- czyny homoseksualne (grzech sodomski),

- krzywda najsłabszym (biednym, sierotom, wdowom),

- odmowa zapłaty za pracę;

5. grzechy przeciwko Duchowi Świętemu:

- ktoś grzesząc mówi: „Bóg mi i tak przebaczy”,

- rozpacza,

- sprzeciwia się uznanej prawdzie chrześcijańskiej,

- zazdrości bliźniemu Łaski Bożej,

- ma zatwardziałe serce wobec natchnień Ducha Świętego; świadomie i uparcie przeciwstawia się Łasce Bożej;

- odkłada żal, pokutę i nawrócenie na nieokreśloną przyszłość (aż do śmierci).

Tak więc sam człowiek nie pozwala Bogu przebaczyć grzechów, a Pan, dając mu wolną wolę, nie może jej łamać, troszcząc się o zbawienie człowieka.

6. grzechy cudze:

- doradzanie grzechu,

- milczenie wobec grzechu cudzego,

- namawianie do grzechu,

- nie ukaranie, 

- pobudzanie do grzechu,

- pomaganie w grzechu,

- pozwalanie na grzech,

- uniewinnienie grzechu;

7. grzechy zaniedbania (brak uczynków miłosierdzia wobec ciała i duszy).

Różne podziały grzechów:

1. ze względu na sposób tkwienia w duszy:

- aktualny (czyn grzeszny),

- habitualny (stan grzeszny);

2. ze względu na sposób popełniania:

- wykonany,

- opuszczenia (opuszczenie czynu nakazanego);

3. ze względu na poczytalność:

- materialny (był, ale sumienie go nie wyrzuca),

- formalny (był i sumienie go wyrzuca – sumienie prawdziwe i niepokonalnie błędne);

4. ze względu na źródło powstania:

- słabości (czyn w afekcie, który zaciemnił sąd rozumu),

- złości (czyn wypływający ze złej woli; nie ma usprawiedliwienia).

Przyczyną sprawczą grzechu nie jest Bóg. Grzech jest dziełem całej osoby ludzkiej. W człowieku znajduje się bezpośrednia przyczyna zła: serce człowieka. Właściwą przyczyną grzechu jest wola ludzka. Przyczynami pobudzającymi człowieka do grzechu są:

- okazje do grzechu,

Skutecznym środkiem moralnym przeciwko okazjom do grzechu są: modlitwa, sakramenty i unikanie okazji;

- pokusy (obrazując zagadnienie: tentator - szatan)

Bóg nie wystawia człowieka na próbę, by się dowiedzieć jak się człowiek zachowa, lecz po to, by inni się dowiedzieli.

Skutkami grzechów lekkich są:

- cierpienie,

- osłabienie wrażliwości duchowej na natchnienia Boże.

2. Wady moralne

Wady (vitium) moralne to niedoskonałości osoby, stałe usposobienie do wykonywania czynów moralnie złych. Z czasem eliminują one wewnętrzny opór i wyrzuty sumienia. Są to wady główne, ale nie dlatego, ze ich złość jest największa, tylko dlatego, że stanowią źródło wykroczeń oraz i źródło innych wad moralnych. Nie chodzi tu o uczynki (błędna nazwa: 7 grzechów głównych), lecz o wadliwe „sprawności”:

1. Pycha (próżność, ciągłe szukanie pochwał, rozgłosu, poklasku)

2. Chciwość (chęć zdobywania, posiadania, skąpstwo)

3. Nieczystość (żądza przyjemności płciowej)

4. Zazdrość (zazdrość innemu, zawiść, nienawiść, gniew, oszczerstwo, obmowa, plotki)

5. Łakomstwo (brak pohamowania w jedzeniu i piciu)

6. Gniew (żądza zemsty, obelgi, kłótnie, bluźnierstwa, obrażenia cielesne, zabójstwa)

Gniew godziwy – słuszny, kontrolowany, normowany rozumem.

7. Lenistwo (paraliżujący smutek i odraza do dóbr wyższych).[1]
   
   

   [1] Tekst napisany na podstawie skryptu z "Teologii moralnej ogólnej" ks. dr Adama Perza.