To najstarsza (najbardziej pierwotna) i
zarazem najkrótsza z czterech nowotestamentowych ewangelii. Prawdopodobnie
napisał ją Jan Marek, kuzyn Barnaby, w oparciu o relację i katechezę Piotra
Apostoła, którego był uczniem i tłumaczem (zob. 1 P 5,13). Większość
współczesnych egzegetów uważa, że Marek dokonał tego w Rzymie (lub na terenie
Cesarstwa Rzymskiego) między 64 a 70 r. n.e.[1]
Autor posłużył się językiem greckim. Jego styl i słownictwo są proste i
niewyszukane, ale za to bardzo żywe. Czasem Marek używa zdrobnień, słów
potocznych[2],
a nawet wyrażeń gwary. Zasługą Marka jest
stworzenie nowego gatunku literackiego, zwanego ewangelią.[3] Aż 8 razy posłużył się terminem ewangelia.[4]
Dużo jest też zapożyczeń z języka łacińskiego oraz z języków semickich.
Adresatami Ewangelii wg św. Marka byli
głównie ci, którzy nie znali języka aramejskiego ani obyczajów żydowskich. Z tego
powodu w jego narracji terminy aramejskie są zawsze wyjaśniane (Mk 3,17; 5,41;
7,11.34). Podobnie ma się rzecz ze zwyczajami żydowskimi. Ponadto Marek,
rzadziej niż uczynił to św. Mateusz, powołuje się na Stary Testament. Unika też
wyrażeń mogących obrazić pogan.
Markowi bardziej zależało na tym, aby
jego świadectwo było wierne i jak najbardziej pełne. Tekst jego ewangelii
koncentruje się głównie na opisie faktów, sytuacji i czynów Jezusa, zwłaszcza 18
cudownych znaków[5] (które
przedstawił językiem zabarwionym emocjami). Podkreślał przy tym znaczenie
wiary.
Relacja i obrazowanie Marka są konsolidacyjne. Autor pisze
prosto, raczej szorstko, twardo, schematycznie, czasem szokująco. Nie upiększa
czynów i mów Jezusa. Przez to jego tekst jest bardzo oryginalny. Ponadto stanowi
kontrast choćby do Ewangelii wg św. Łukasza. Markowy obraz Jezusa cechuje realizm. Ewangelista nie interpretuje
faktów, nie wyjaśnia i nie uzasadnia[6]. Marek przedstawił ewangelię w taki
sposób, że jego obrazowanie „mówi samo za siebie”, i w tym tkwi błyskotliwy
kunszt jego narracji.
Przemówień Jezusa jest niewiele lub są one krótkie[7].
Marek akcentuje działalność Jezusa, Jego nadprzyrodzoną mądrość i moc.
Autor nie przywiązywał zbytniej wagi do chronologii,
niemniej jednak ogólnie można wyodrębnić w tekście następujące części:
·
Przygotowanie
do działalności Jezusa (Mk 1,1−13)
·
Działalność
Jezusa w Galilei (Mk 1,14 – Mk 7,23)
·
Działalność
Jezusa poza Galileą (Mk 7,24 – Mk 9,50)
·
Podróż
do Jerozolimy (Mk 10,1−52)
·
Działalność
w Jerozolimie (Mk 11,1− Mk 13,37)
·
Męką
i śmierć Jezusa (Mk 14,1 – Mk 16,8)
·
Zmartwychwstanie
(Mk 16,9−20).
Współcześnie proponuje się m.in. takie
oto trzy różne podziały strukturalne Ewangelii wg św. Marka:
1)
Geograficzną
·
Wstęp
– nad Jordanem (Mk 1,1−13)
·
Działalność
Jezusa w Galilei i poza jej granicami (Mk 1,14 – Mk 9,50)
·
Droga
do Jerozolimy (Mk 10,1−52)
·
W
Jeruzalem (Mk 11,1 − Mk 16,8)
2)
Dramatyczną
(dotyczącą relacji między postaciami)
·
Wstęp
(Mk 1,1−13)
·
Jezus
a uczniowie, tłumy i przeciwnicy (Mk 1,14 – Mk 6,6b)
·
Nieporozumienie
między Jezusem a uczniami (Mk 6,6b – Mk 10,52)
·
Jezus
a uczniowie wobec przeciwników w Jeruzalem (Mk 11,1 – Mk 16,8).
3)
Związaną
ze stopniowym odsłanianiem postaci Jezusa:
·
Wstęp
(Mk 1,1−13)
·
Kim
jest Jezus (Mk 1,14 – Mk 8,26)
·
Odsłonięcie
tajemnicy mesjańskiej Jezusa (Mk 8,27 – Mk 16,8).
Stąd
centralne miejsce w Ewangelii Marka zajmuje zdanie wypowiedziane przez Piotra: Ty jesteś Chrystus (Mk 8,29).
W odniesieniu do Jezusa Marek stosował
wyrażenia:
1)
Syn Boży (np. w opisach
misterium relacji z Ojcem: Mk 1,11 czy scenie, w której wiarę wyznał poganin, setnik
rzymski – zob. Mk 15,39) oraz
2)
Syn Człowieczy (w mowach
Nauczyciela z Nazaretu, który posługiwał się tym określeniem w 3 os. l.poj.).
Z
rezerwą jest natomiast traktowany tytuł Mesjasz
(Jezus zabraniał, by to rozgłaszać).
Tekst literacki Marka zawiera zarówno
teologię, jak i pierwotną chrystologię.
[1] Zwykle datuje
się ją na rok 65.
[2] Np. wioska, nosze, zwłoki.
[3] Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Najnowszy
przekład z języków oryginalnych z komentarzem, Wyd. Św. Pawła, Wrocław
2008, s. 2211.
[4] U Mateusza
tylko 4, a u Łukasza i Jana wcale.
[5] Oraz
zamieszczone 4 wzmianki o nich.
[6] P. Porębski, Ewangelia wg św. Marka – zob. tekst na forum
portalu www.katolicki.net – opublikowany dn. 30.12.2010 r.
[7] Wyjątek: Mk
4,1−34 (przypowieści) i Mk 13,1−37 (mowa eschatologiczna).
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz