Autorstwo trzeciej ewangelii przypisuje
się św. Łukaszowi. Był on człowiekiem wykształconym, z zawodu lekarzem, uczniem
i współpracownikiem Pawła Apostoła (Kol 4,14). Uznaje się, że prócz ewangelii
jest on także autorem Dziejów Apostolskich. Obie księgi łączy ten sam adresat
(opatrzony przymiotnikiem: dostojny
Teofil = przyjaciel Boga − Łk 1,3; zob. też Dz 1,1), podobny styl i poglądy
teologiczne. W ogólności dwutomowy tekst Łukasza był skierowany dla potrzeb
gminy chrześcijańskiej złożonej z wiernych nawróconych z pogaństwa. Imienna
dedykacja w prologu dla Teofila (gr.)
wskazywałaby, że był on niejako ich patronem. Ponadto tłumaczenie greckiego
słowa potwierdza uniwersalizm odbiorców: przyjaciele
Boga.
Piękno i elegancja greki (dialektu
koine) wyróżnia narrację Łukasza. W kolorycie tekstu ewangelista udowodnił swój
kunszt pisarski. Autor trzeciej ewangelii jest bardzo dobrze zorientowany i
obeznany z fachową terminologią z zakresu sądownictwa, polityki i administracji.
Jako jedyny używa terminów: Soter,
soteria (Wybawca, wybawienie). W
jego tekście znajduje się najwięcej semityzmów, a nawet całych zwrotów i
terminów hebrajskich. Dlatego też przypuszcza się, że Łukasz był Żydem z
diaspory, który zdobył wykształcenie w kręgu kultury greckiej. Bogactwo jego
słownictwa porównuje się z takimi starożytnymi autorami, jak Dioskorydes,
Polibiusz czy Józef Flawiusz.
Do tworzenia ewangelii Łukasz
wykorzystał:
1)
materiał
Ewangelii wg św. Marka (w 320 wersetach)
2)
źródło
greckie - Q (w 250 wersetach)
3)
materiał
„własny” o charakterze ustnym lub pisanym (w 580 wersetach) pochodzący od:
- naocznych
świadków,
- z osobistego
dziennika podróży,
- dekretów
Soboru Jerozolimskiego z 49 r.
Układ
tekstu ewangelii przypomina Ewangelię wg św. Marka, z dodatkową częścią wstępną
(narodzenie i życie ukryte Jana Chrzciciela i Jezusa). Szczególną i centralną rolę
w kompozycji Ewangelii odgrywa Jerozolima, w której dokonują się najważniejsze
wydarzenia z ziemskiego życia Jezusa.[1] Tekst wyróżniają ponadto akcenty
położone na:
·
przekazanie
prawdy o miłosierdziu Bożym (przypowieść o miłosiernym samarytaninie: Łk
10,25−37; o miłosiernym Ojcu: Łk 15,11−32 czy o drzewie figowym: Łk 13,6−9)[2],
·
rolę
i misję kobiet w ewangelizacji, ze szczególnym znaczeniem Maryi[3]
oraz
·
szczegółowy
opis narodzenia Jezusa.
Tym
samym Łukasz próbował interpretować z własnego punktu widzenia wydarzenia i
nadać im duchowo-teologiczny sens. Talent pisarski i wrażliwość przyczyniły się
do stworzenia przez niego upiększeń, dodatków i osobistych dopowiedzeń w
obrazowaniu Dobrej Nowiny. Niemniej jednak
ewangelię wg św. Łukasza cechuje atmosfera modlitwy, radości, pokoju, chwały
Bożej, łagodności i dobroci. Autor posiada głębokie wyczucie psychiki i
wspaniale kreśli portrety swoich bohaterów, zwłaszcza Jezusa[4],
którego ukazał jako Zbawcę w centrum historii i świata.
[1]
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Najnowszy
przekład z języków oryginalnych z komentarzem, Wyd. Św. Pawła, Wrocław 2008, s. 2253−2254.
[2] Łukasz jest
nazywany piewcą łagodności Chrystusa oraz ewangelistą modlitwy.
[3] Łukasz
ewangelista był bardzo przychylny kobietom.
Wskazuje, że kobiety na równi z mężczyznami są zobowiązane do przyjęcia Ewangelii
i odpowiedzialne za jej głoszenie. – Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu…, s. 2254. Łukasz był także malarzem,
gdyż (…) namalował na kartach swej Ewangelii przepiękny i wzruszający wizerunek
czułej Matki Chrystusa. – ks. prof. Mariusz Rosik, Trzeci kubek kawy. Podróże z Biblią, Wyd. TUM, Wrocław 2007, s.
145.
[4]
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu…, s. 2254.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz