Tematyka muzyczna w sztuce - cz.3.

·        Malarska symbolika muzyki – jej rola o charakterze filozoficznym i pojęciowym:

1)    Od czasów średniowiecza muzyka, jako dziedzina wiedzy oraz sztuka gry na instrumentach, była przedstawiana językiem alegorii, podkreślającym jej „boskie” pochodzenie i związki z harmonią kosmosu. Przykłady:

-          Nicolas Régnier, Boska inspiracja muzyki (ok. 1640),

-          Laurent de La Hyre, Alegoria muzyki (1649);

2)    W alegoriach związanych z polityką, muzyka oraz instrumenty symbolizowały harmonię, opanowanie i pokój, które zapewniał władca. Przykład:

-          Ambrogio Lorenzetti, Skutki dobrych rządów w mieście (1338-1339);

3)    W przedstawieniach kolejnych etapów życia człowieka, muzyka służyła za metaforę bytu ziemskiego i wskazywała na poszczególne momenty ludzkiej egzystencji. Przykłady:

-          Valentin de Boulogne, Cztery etapy życia człowieka (ok. 1629),

-          Nicolas Poussin, Taniec życia (ok. 1638);

4)    Muzyka była najczęstszą metaforą miłości. Przykłady:

-          Michelangelo Merisi da Caravaggio, Zwycięski Amor (1601-1602),

-          Edward Burne-Jones, Pieśń miłości (1868-1877);

5)    W portretach małżonków muzyka często symbolizowała kulturę, harmonię i idealne porozumienie. Przykład:

-          Jean-Marc Nattier, Malarz i jego rodzina (1730-1762);

6)    Wpływy planety Wenus występowały w ikonografii astrologicznej i erotycznej, w której poprzez obecność instrumentów podkreślano związek muzyki z miłosnymi rozkoszami. Przykłady:

–       Tycjan, Wenus, Amor i grający na organach (1548),

–       Henri Fantin-Latour, Tannhäuser na Venusberg (1864);

7)    Podobnie muzyka kontemplacyjna była często przedstawiana jako działająca odurzająco na zmysły. W malarstwie północnoeuropejskim XVIII wieku wiązała się szczególnie z erotyką. Przykład:

-          Gaspare Traversi, Lekcja muzyki (ok. 1760);

8)    Muzyka była kojarzona ze słuchem. Personifikacje i alegorie pięciu zmysłów z czasem stały się tematem scen o charakterze moralizatorskim. Przykład:

-          Jan Bruegel starszy, Alegoria słuchu (ok. 1615);

9)    Martwe natury z milczącymi instrumentami muzycznymi, obok których leżała czaszka, książki, świeca czy kwiaty, symbolizowały motyw memento mori. Wyrażona w ten sposób koncepcja vanitas podkreślała nieuchronne przemijanie świata doczesnego. Przykład:

-          Simon Renard de Saint-André, Vanitas (ok. 1650);

10)           Dance macabre przedstawiano za pomocą orszaku lub kręgu, w którym zmarli, w postaci szkieletów, porywają żywych do tańca i nakłaniają ich do zakończenia egzystencji. W tym wypadku symbolizowało to napomnienie ludzi żyjących tak, jakby Boga nie było, aby się nawrócili i żyli po chrześcijańsku. Przykład:

-          Michael Wolgemut, Taniec śmierci, rycina z Liber chronicarum (1493).