Filozofia osoby - cz.7.

Podstawowe fenomeny ludzkie, które są charakterystyczne dla człowieka i jemu właściwe, to:

1. cielesność,
2. myślenie (akty umysłowego poznania),
3. wolne działanie,
4. mowa,
5. życie społeczne,
6. aktywność twórcza.

Ad. a) Cielesność

Dawniej pomijano ten aspekt człowieka, skupiając się na wymiarze duchowym. Dziś filozofia charakteryzuje cechy cielesności wyróżniając tu: wyprostowaną postawę (symbolizującą nadrzędność człowieka w świecie) i chód dwunożny. Część mózgowa przeważa nad twarzową. Mózg jest 50 razy cięższy od rdzenia kręgowego. Budowa krtani i narządów artykulacyjnych pozwala na posługiwanie się mową i śpiewem. Sprawności manualne kończyn pozwalają tańczyć, uprawiać sport, pisać, tworzyć dzieła sztuki. Człowiek nie rozwija się początkowo tak szybko jak zwierzęta, ale może pokierować swoim rozwojem fizycznym, osiągać wielorakie sprawności. Doświadcza, że jest panem swego ciała, którym może kierować. Ciało ludzkie ma 3 popędy: popęd do odżywiania, rozmnażania i samozachowania. W swoim działaniu (aktywności fizycznej) człowiek nie jest zdeterminowany przez ciało, jak zwierzęta, które kierują się instynktami. To dowodzi, że człowiek może panować w sposób sobie właściwy nad popędami (i ciałem), dowolnie kierować nimi i kształtować je, zmieniać, doskonalić - poprzez czynnik duchowy, jakim jest dusza ludzka.

Ad.b) Myślenie (akty umysłowego poznania)

W poznaniu człowiek posługuje się nie tylko zmysłami (jak zwierzęta), ale refleksją (myśleniem, zastanawianiem się, wyciąganiem wniosków) za pomocą czynnika niematerialnego. Podstawowe akty umysłowego poznania, to:

- tworzenie pojęć (o cechach gatunkowych, a nie jednostkowych bytów; pojęcia bytów możliwych, logicznych, matematycznych; pojęcia wartości: prawdy, dobra, sprawiedliwości);

- wydawanie sądów (łączenie pojęć, ujmowanie stosunków i zjawisk, jakie między nimi zachodzą; formułowanie prawdy poznawczej lub błędów/fałszu w poznaniu);

- rozumowanie (wnioskowanie poprzez zestawianie i porównywanie ze sobą sądów , czyli pełniejsze poznawanie rzeczywistości, stąd np. sylogizm: Człowiek jest rozumny. Jan jest człowiekiem = Jan jest rozumny).

Człowiek może też analizować własne poznanie. Do tego rodzaju poznania uzdalnia człowieka czynnik niematerialny - jego dusza.