L’île
inconnue
Amor vincit omnia.[1]
Wersja orkiestrowa ostatniej części zbioru została
dedykowana pani Milde – artystce z kaplicy książęcej w Weimarze.
Utwór w tonacji F–dur, w tempie: Allegro spiritoso, obejmuje 135 taktów w metrum 6/8 (barkarola).
Pieśń przeznaczona jest na mezzosopran lub tenor. Ambitus linii melodycznej:
des¹ – g². Kompozycję tworzy forma quasi rondowa: ABACX (koda: X=A1+D+A2), w której
4-wersowy refren (A) przeplata się z 6-wersowymi zwrotkami (B i C). Kodę (X)
stanowi ostatni refren podzielony na dwa dwuwersy, pomiędzy które wkomponowana
jest 6-wersowa strofa finalna.
Wyspa
nieznana to najbardziej symfoniczna
pieśń Letnich nocy. Świadczy o tym po
pierwsze wykorzystanie całego składu orkiestrowego, dzięki czemu kompozycja
zyskuje nasycone brzmienie. Po drugie w utworze mamy do czynienia z dialogiem
zespołu instrumentalnego z głosem wokalnym (np. poprzez powtarzanie
motywów linii melodycznej). Pieśń, nawiązująca w charakterze do radosnej Villanelli, tworzy swoistą klamrę kompozycyjną, zgrabnie zamykając cykl.
Przesiąknięta gorącym liryzmem, elementami egzotycznymi oraz humorystycznymi,
przywołuje jedną z podstawowych idei romantycznych: niezaspokojone
pragnienie zaczarowanej krainy szczęścia, w której miłość trwa wiecznie.
Zasadniczy temat utworu prezentuje wstępny czterotakt
orkiestry, wprowadzający inwokacyjną frazę refrenu, którą powtarza głos
wokalny. Kantylenowa melodia akompaniamentu imituje fale i żeglowanie. Pierwszy
wers poematu został wyróżniony poprzez skandujący typ rytmizacji, zmieniający
jego prozodię. W przebiegu całej kompozycji, w sposób konsekwentny zachowany
jest nadrzędny rytm fraz dwutaktowych. Rytmika i agogika, z szybkimi
przebiegami szestnastkowymi, symbolizuje ruch żywiołów, zaś
narastająco-malejąca dynamika obrazuje zmienność wiatru i ruch wody morskiej.
Wybitnie ilustracyjne figury akompaniamentu przydają poematowi charakter
programowy. W sposób niezwykle przekonujący tworzą muzyczną scenerię
i klimat, jaki przywołuje wiersz Gautiera (tafla morza, daleki horyzont,
ciepło plaży). Wykorzystane tutaj pełne brzmienie orkiestry zdaje się jednak
nieco wyolbrzymiać fale morskie marynistycznego pejzażu muzycznego.
Kantylenowa linia melodyczna głosu wokalnego o quasi
rondowej budowie przywodzi na myśl pieśń marynarzy. Jej opadająco-wznoszące
frazy muzyczne stanowią jedność z akompaniamentem orkiestry. Przeważa ruch
sekundowy, jednak w celu podkreślenia kluczowych słów tekstu pojawiają się
większe skoki interwałowe i długie wartości nut (np. aime toujours [kochać zawsze],
na przestrzeni taktów: 89–91; souffler
[powieje], w taktach 128-131).
Pomimo eksponowania
całego zespołu instrumentalnego w pieśni kompozytor zadbał o to, aby moment
skupienia wystąpił również i w ostatnim utworze cyklu. Widać to w kodzie, w
której w takcie 82, na słowach: Où voulez-vous aller? (Gdzie chciałabyś popłynąć?)
całkowicie milknie akompaniament. Mężczyzna zdaje się nadsłuchiwać, czy jego
ukochana wypowie nazwę celu podróży. Ów zwrot pytający i oczekiwanie odpowiedzi
stanowi pewnego rodzaju reminiscencję do pieśni Nieobecność. Tam także podmiot liryczny, wołając: Reviens, reviens...! (Wróć, wróć...!) pragnie usłyszeć głos
umiłowanej, jednak nikt mu nie odpowiada. W L’île
inconnue wielokrotnie powtarzane słowo: dite
(powiedz) kompozytor podkreślił
poprzez najwyższy dźwięk we frazie w dynamice forte. Tym razem kobieta odpowiada ukochanemu wyrażając swą
tęsknotę za wyspą wiecznej miłości. Niestety jej pragnienie szczęścia może być
spełnione tylko w raju. Tęsknotę tę ilustruje orkiestra, która muzycznie
imituje wiatr wieńczący dzieło.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz