Wymienione
przez Barucha grzechy Izraela to przede wszystkim:
-
niewierność wobec Pana (Ba 1,19)
-
nie słuchanie głosu Boga (Ba 1,19; 2,5.10; 3,4)
-
zejście z drogi przykazań Bożych i ścieżek sprawiedliwości (Ba
4,13)
-
brak posłuszeństwa Bogu w mowach proroków (Ba 1,21)
-
postępowanie bezbożne i niegodziwe (Ba 2,12)
-
postępowanie przeciw sprawiedliwym rozporządzeniom Jahwe (Ba 2,12)
-
służenie innym bogom (Ba 1,22)
-
składanie ofiar złym duchom (Ba 4,7).
W
Księdze Barucha autor ostrzega przed bałwochwalstwem (przeciwko
pierwszemu, fundamentalnemu przykazaniu Dekalogu) i idolatrią,
której krótka satyra w postaci ironicznego obrazu kultu
babilońskiego znajduje się w 6 rozdziale (w tzw. Liście
Jeremiasza). Prorok w swoim napomnieniu pragnie przekonać odbiorców
o bezmyślności i głupocie czcicieli bożków:
- Rzemieślnik wygładził język tych bogów, sami zaś, pozłoceni i posrebrzeni, są oszustwem i nie mogą mówić. – Ba 6,7;
- [Bożek] trzyma w prawicy miecz i siekierę, ale nie obroni siebie w czasie wojny ani przed złodziejami. – Ba 6,13;
- Na ciała i głowy ich zlatują nietoperze, jaskółki i inne ptaki, i koty po nich łażą. – Ba 6,21;
- Ponieważ nie mają nóg, na ramionach muszą być noszeni, pokazując w ten sposób ludziom swą nicość. – Ba 6,25;
- (…) rzeczy drewniane, pozłacane i posrebrzane są oszustwem (…) nie są one bogami, ale dziełem rąk ludzkich i żadnego działania Bożego w nich nie ma. – Ba 6,50.
Także:
Ba 6,25.27.31.70-71.
Jednocześnie
natchniony autor podkreśla prawdziwość tylko Boga Jahwe i Jego
pragnienie o nawróceniu człowieka na poziomie ludzkiego serca (a
nie np. przez pompatyczny kult na wzór ceremonii pogańskich).
W
tekście znajdujemy interpretację ówczesnej sytuacji Izraela w
niewoli babilońskiej, będącej konsekwencją grzechów narodu:
- Izraelu, (…) jesteś w kraju nieprzyjaciół, wynędzniały w ziemi obcej, uważany za nieczystego na równi z umarłymi, zaliczony do tych, co schodzą do Szeolu (…). Opuściłeś źródło mądrości – Ba 3,10-12;
- [Grzesznicy] zniknęli i do Szeolu zstąpili – Ba 3,19;
- Zostaliście zaprzedani poganom – Ba 4,6;
- (…) widzę (…) niewolę moich synów i córek – Ba 4,10;
- Prześladuje cię twój nieprzyjaciel - Ba 4,25;
- Moje dzieci zostały uprowadzone jak stado zagrabione przez nieprzyjaciół – Ba 4,26.
Natchniony
autor, wymieniając różne kategorie ludzi dotkniętych
konsekwencjami grzechów (karą),
chciał podkreślić współodpowiedzialność za popełnione winy.
Jednocześnie wskazał potrzebę solidarności w czynieniu pokuty.
Tym samym żałować za grzechy i czynić pokutę winien cały naród.
Tak więc Izraelici przyjmują na siebie ciężar odpowiedzialności
i winę za popełnione zło: własne i przodków: nam
i przodkom naszym zawstydzenie oblicza (Ba
2,6).
Baruch,
poprzez podkreślenie wyznania grzechów przez cały Izrael, ukazuje
wyidealizowaną wspólnotę religijną, która źródło swego
nieszczęścia widzi w osobistym nieposłuszeństwie Bogu. Widząc
konsekwencje grzechów, wspólnota żyjąca w diasporze i Jerozolimie
nawraca się, stając się wzorem społeczności powracającej do
swego Boga.
W
całej tej dramatycznej sytuacji prorok czuje się szczególnie
powołany do bycia z cierpiącym narodem i jak wrażliwy opiekun
zwiastuje formę wyjścia z impastu zła i niewoli. Proponuje swoim
rodakom, by zachowali wiarę i ufność w Boga, który jest wierny
przymierzu, mimo ludzkich grzechów: Miejcie
ufność, dzieci, wołajcie do Boga, a wyrwie was z mocy, z ręki
nieprzyjaciół (Ba
4,21); Ufajcie,
dzieci, wołajcie do Boga, a Ten, który dopuścił to na was, będzie
pamiętał o was. (…) nawróciwszy się, szukajcie Go
dziesięciokrotnie (Ba
4,27-28); Nie
upadaj na duchu, Jeruzalem, pocieszy cię Ten, który ci nadał imię
(Ba
4,30).
Prorok
przypomina zatem, że Bóg, choć sprawiedliwy (czego wyrazem są
skutki grzechu, jakie człowiek ponosi), jest też miłosierny: Ten,
który zesłał na was to zło, wybawi was z rąk nieprzyjaciół (Ba
4,18); poprowadzi
Bóg Izraela do światła swej chwały z właściwą sobie
sprawiedliwością i miłosierdziem (Ba
5,9).
Natchniony autor, spodziewając się dni wybawienia, pociesza i
zaświadcza o swojej wierze w głosie Jerozolimy: Ja
zaś z ufnością oddałam Przedwiecznemu wybawienie wasze i
rozradował mię Święty miłosierdziem, jakie okaże wam prędko
Przedwieczny, wasz Zbawca (Ba
4,22).
Mimo
wszystkich nieszczęść (w tym ciągle jeszcze żywego w pamięci
wspomnienia o zburzeniu Jerozolimy i świątyni - Ba 4,5-5,9) oraz
popełnionych grzechów, Izraelici nie zostali więc pozbawieni
nadziei na przyszłość. Nadzieja wygnańców opiera się na
przekonaniu o wierności Boga i przymierzu, jakie zawarł Stwórca z
Narodem Wybranym. Księga Barucha podnosi na duchu przekazując
krzepiące słowa, iż Bóg pozwoli swemu ludowi powrócić do ziemi
ojczystej i zbudować nową świątynię (Ba 4,5.21.27.30).
Literatura
Läpple
A., Od
egzegezy do katechezy,
Warszawa 1986.
Hergesel
T., Rozumieć
Biblię,
t. 1: Stary
Testament. Jahwizm,
Kraków 1992, s. 420 n;
Schedl
C., Historia
Starego Testamentu,
t. 4, s. 318 n;
Synowiec
J.S., Prorocy
Izraela, ich pisma i nauka,
s. 368 nn;
Witaszek
G., Moc
słowa prorockiego,
s. 287 nn;
Strus
A., Wyznanie
win i nadzieja wygnańców (Księga Barucha),
w: Wprowadzenie
w myśl i wezwanie ksiąg biblijnych,
t. 5: Wielki
świat starotestamentalnych proroków,
red. J. Frankowski, T. Brzegowy, Warszawa 2001, s. 131 nn.
Stachowiak
L, Lamentacje.
Księga Barucha…,
s. 139.
Adamczyk
D., Napiętnowanie
grzechu przez proroków w okresie babilońskim [w:]
1 Z treści Księgi Barucha
wynika, że autorem jest stały towarzysz, sekretarz i uczeń
Jeremiasza (Ba 1,1; por. Jr 36,4). Bardziej wnikliwe badania dowodzą
jednak, że autorstwo Barucha jest raczej fikcją literacką, która
odpowiada zwyczajowi pseudonimii, polegającemu na przypisywaniu
swoich utworów sławnym postaciom z przeszłości, w celu
zapewnienia swojej twórczości powagi i poczytności.
2 Po upadku
Samarii w 721 roku przed Chrystusem Judea zachowuje wprawdzie
niepodległość, lecz zostaje uzależniona od Asyrii. W roku 612
Asyria zostaje pokonana. Naród wybrany dostaje się pod wpływ
Babilonii. W tym okresie występują prorocy, którzy podejmują
wysiłki w utrzymaniu monoteizmu i poprawieniu stosunków
społecznych. Czasy niewoli babilońskiej sprzyjają pogłębieniu
osobistej pobożności, co jest oparte na nauce o odpowiedzialności
jednostkowej. Grzechy narodu wybranego są szczególnie w tym
okresie piętnowane przez Jeremiasza i Ezechiela.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz