Teoria poznania - cz.2.

Istnieją specyficzne sposoby nabywania przekonań religijnych, np. nabywa się je przez bezpośrednie doświadczenie.

Rudolf Otto – fenomenolog religii powiedział, że człowiek doświadcza coś tajemniczego, przerażającego, ale równocześnie fascynującego, jeśli chodzi o religię.

Martin Heidegger był pod wpływem poglądów Friedricha Nietzschego, który powiedział „Bóg umarł”. Nietzsche napisał książkę, w której zauważył, że Bóg to harmonia, wartości. Jeśli ludzie źle czynią, to tracą horyzont i punkt zaczepienia. Heidegger pytał: „Co mamy teraz zrobić?”. Twierdził, że trzeba zrozumieć, że najpierw musimy mówić o świętości, potem o boskości, a po niej dopiero o Bogu (tzw. triada działania). A zatem trzeba zacząć od kultury religijnej, by rozbudzić w ludziach głód świętości, wartości i transcendencji.

Przekonania przyjmujemy na podstawie argumentów oraz świadectwa.

Przekonanie o istnieniu Boga jest bazowe. Alvin Plantinga mówi, że przekonania religijne są podstawowe (bazowe).

Na Zachodzie zastanawiają się czy istnieje Bóg (widząc świat), a na Wschodzie zastanawiają się czy istnieje świat (wierząc w Boga).

Mamy prawo utrzymać przekonania religijne. Każdy ma prawo do wiary (William James „Doświadczenia religijne”, „Wola wiary”).

Znaczenie to treść pojęcia; ma szersze określenie od pojęcia; specyficzny rodzaj pojęcia, które jest:

- tym, o czym myślimy w trakcie wypowiadania słowa;

- syntezą cech, które określają pojęcie;

- czymś indywidualnym.

Oznaczenie to relacja między pojęciem a tym, do czego się odnosi (jego desygnatami); oznacza wszystkich przedstawicieli, np. „słoń” oznacza wszystkich przedstawicieli mieszczących się w tym pojęciu.

„Gwiazda wieczorna” i „gwiazda poranna” to Wenus. Tak oto dwa różne znaczenia mają jedno oznaczenie („Wenus”), a więc oznaczają to samo.

W teorii poznania zadaje się różne pytania, np: Czy to samo zdanie może wyrażać różne sądy? Odpowiedź na nie jest: Tak. Przez to, że pod pojęciami kryją się różne treści, np. „Kupiłem zamek” oznacza, że albo kupiłem zamek-budowlę, albo zamek do drzwi, albo zamek do ubrania.

Funkcjonalizm to jeden z rodzajów monizmów redukcjonistycznych. Przedstawiciel funkcjonalizmu to np. Hilary Putnam. Funkcjonalizm głosi, że mózg działa jak bardzo dobry komputer i że nie ma umysłu jako czegoś duchowego.

Teoria identyczności typicznej to jeden z rodzajów monizmów redukcjonistycznych. Przedstawiciel owej teorii, to U. T. Place. Stanowisko to mówi o tym, że te same typy zdarzeń mentalnych są stale skorelowane z tymi samymi zdarzeniami fizycznymi.

Panpsychizm (tzn. wszystko ma formę mentalną, psychiczną, np. kamienie mają świadomość) to pomysł nieredukcjonistyczny. Mówi o tym, że wszystko w świecie posiada jakieś własności mentalne, tylko w różnym stopniu. Istnieje zatem pewna protoświadomość u rzeczy/osobników przed człowiekiem oraz brak skoku jakościowego ku obecności świadomości w człowieku.

Autorem okazjonalizmu jest Nicolas Malebranche. Okazjonalizm mówi o tym, że Bóg za każdym razem, kiedy się coś dzieje w umyśle, działa w ciele (i odwrotnie).

Nazwa hylemorfizm pojawiła się już w poglądach Arystotelesa, a potem u św. Tomasza z Akwinu. Dotyczyła ona bytu, który według tych myślicieli, składa się z materii (hyle) i formy (morfe). Hylemorfizm w teorii poznania głosi, że dusza jest zasadą życia człowieka (a nie że jest umysłem, zasadą myślenia – jak u Kartezjusza).

H. Bergson mówił, że intuicja to specjalny sposób poznania filozoficznego, uprzywilejowany (w poznaniu świata), inny od naukowego. Trzeba zrozumieć trwanie rzeczy w czasie. U niego trwanie to podstawowe pojęcie. Podczas gdy nauki wydzielają czas na cząstki nie potrafiąc ująć całości, intuicja jest do tego zdolna. Dzięki niej poznajemy też niepowtarzalność rzeczy, np. w miłości odkrywamy niepowtarzalność, ale nie cech, lecz osoby – jej serca (a więc sedna osoby).

Wśród normalnych, standardowych źródeł wiedzy wyróżniamy:

1. percepcję zmysłową,
2. introspekcję,
3. pamięć i przypomnienie,
4. źródła aprioryczne,
5. indukcję,
6. świadectwo,
7. autorytet,
8. mistykę (choć niewielu ma do niej dostęp).

Poznanie jest historyczne, ponieważ bada się historię gatunku oraz historię kulturową.