Teologia moralna ogólna - cz.2.

1. Teologalna cnota nadziei

Jest ona (nadzieja) jakby duchową kotwicą niezawodną i pewną, sięgającą do wnętrza (Hbr 6,19)

Św. Tomasz: Nadzieja jest to nadprzyrodzone uzdolnienie, które dysponuje człowieka do oczekiwania chwały wiecznej i pewności środków do niej prowadzących.

KKK 2090: ufne oczekiwanie błogosławieństwa Bożego i uszczęśliwiające oglądanie Boga; jest także lękiem przed obrażaniem miłości Bożej i spowodowaniem kary.

Podstawą nadziei chrześcijańskiej i jej przedmiotem jest Bóg. Naród Wybrany spoglądał w przyszłość myśląc o Ziemi Obiecanej, ponieważ podstawą jego nadziei była wierność Boga swoim obietnicom.

W NT podstawą nadziei jest ten sam Bóg co w ST, ale następuje pewne przesunięcie w stronę Chrystusa, który objawia Ojca. Nadzieja jest tu związana z Jego życiem, śmiercią i Zmartwychwstaniem. Pokładać nadzieję w Chrystusie znaczy wierzyć w Jego zbawcze działanie, ale również oczekiwać paruzji.

Cechy nadziei:

1. Oczekiwanie (przyszłości eschatologicznej),
2. Wytrwałość (po walce i trudnościach - nagroda),
3. Niezawodność (pewność)

Nadzieja jest silna i niewzruszona. Można odrzucić przez wolną wolę zbawienie Boże. Nadzieja wiąże się z lękiem, by dobrze korzystać z daru wolnej woli. Jednak gdyby nadzieja była absolutną pewnością, to nie byłaby nadzieją.

4. Interesowność

Wiedzie ku najwyższemu osobistemu szczęściu. Nieba nie kupuje się dobrymi uczynkami, ale ku niebu wewnętrznie się dorasta, duchowo dojrzewa. Nie jest to więc rodzaj korzystnej umowy, lecz skutkiem wewnętrznego procesu przemiany i dojrzewania, skutkiem współdziałania z Łaską i wzrastania w Łasce.

5. Wspólnotowość.

Obietnice dane Abrahamowi odnosiły się do społeczności. Mojżesz reprezentował lud w zawieraniu przymierza. Nadzieja przyobiecana Kościołowi wyprzedza nadzieję pojedynczego chrześcijanina. Jest to więc nadzieja wszystkich, ale i każdego z osobna.

Przedmiotem nadziei chrześcijańskiej jest niebo jako oglądanie Boga twarzą w twarz. Niebo to sam Bóg. Życie wieczne z Bogiem jest ściśle związane z życiem w Chrystusie. Zbawieni razem, we wspólnocie, cieszą się faktem zjednoczenia z Bogiem.

Śmierć jest największym wrogiem nadziei. ST mówi o mocy Boga, który wyzwala z władz śmierci. NT podkreśla zbawienie przez śmierć i Zmartwychwstanie Chrystusa.

Śmierć – skutek grzechu pierworodnego.

Człowiek wobec śmierci:

Całe życie powinien mieć świadomość swej skończoności. Winien dojrzewać do śmierci. To dokonuje się poprzez doświadczenie cierpienia, bólu, choroby. Chrześcijanin winien to akceptować, dostrzegając miłosiernego Boga, starając się zjednoczyć z postawą Chrystusa wobec śmierci.

Zmartwychwstanie Chrystusa motywem nadziei przez:

- pusty grób

- chrystofanie (ukazywanie się Zmartwychwstałego) – to element decydujący, kształtujący wiarę uczniów.

Apostołowie nie byli świadkami Zmartwychwstania, tylko widzieli pusty grób i Jezusa, który im się ukazywał. Stąd wyciągnęli wniosek, że Jezus umarły – zmartwychwstał. Objawił im się ten sam Jezus, którego przedtem znali, ale Jego życie jest inne. Jezus nie powrócił do pierwotnego, ziemskiego życia.

Zmartwychwstanie jest dziełem Boga. Człowiek może mieć nadzieję tylko dzięki Bogu.

2. Teologalna cnota miłości

Objawienie miłości Bożej dokonuje się w Bożym działaniu. Najpełniej w postawie i postaci Jego Syna – Jezusa Chrystusa. Szczyt miłości Bożej ukazany jest najpełniej w śmierci krzyżowej Jezusa. Śmierć była z miłości. Była ofiarą za wszystkich ludzi, przynosząc im zbawienie. Bóg pragnie, aby umiłowani przez Niego ludzie, odpowiedzieli miłością na Jego miłość w sposób wolny. Boży dar miłowania jest udzielany ludziom przez Ducha Świętego. Miłość jest nieporównywalnie cennym darem duszy. Stanowi uczestnictwo w wewnętrznym życiu Bożym. Jedynie miłość jest wartością trwałą (wiara i nadzieja przeminą, a miłość będzie trwała wiecznie). W niebie miłość osiągnie doskonały stopień zjednoczenia.

Miłość (gr. agape; pol. miłować, synonim - kochać) – prawdziwa jest ofiarą z siebie, „umieraniem siebie”, wyraża się w bezwarunkowej życzliwości dla innej osoby, w bezinteresownym upodobaniu, w pragnieniu obdarzania i ubogacania, przysparzania jej prawdziwego dobra. Nadprzyrodzony dar miłości dźwiga człowieka na poziom, z którego może on kochać kogoś takiego jak Bóg, nawiązując z Nim duchową, żywą i trwałą relację, osobowy dialog miłości. Relacje z bliźnimi pozwalają włączyć ich do tego dialogu przyjaźni, jeśli trwamy w kręgu Bożej miłości. To podlega rozkwitowi, bo relacje są rzeczywistością żywą i podlegającą rozwojowi. Miłość nikomu się ściśle nie należy, jest darmowa. Najwyższym podmiotem miłości jest Syn Człowieczy. Szczególnie umiłowany był Naród Wybrany i jego przedstawiciele, jak Abraham, Mojżesz.

Na początku świadomego życia chrześcijanina miłość jest radosna, ochocza, śmiała, ale też jakby ślepa, dziecięca, naiwna. Po przebyciu długiem drogi życiowej miłość jest dojrzała, nabrzmiała wiernością, poświęceniem, często cierpliwością.

W ascezie i mistyce są 3 stadia miłości: oczyszczenie, oświecenie i zjednoczenie.

Hymn o miłości ukazuje dynamizm miłości i dzieła, jakie inspiruje. Miłość nadaje życiu wyższą i dynamiczną jedność, skierowaną ku doskonałości moralnej. Miłość czyni gotowym na heroizm w czynieniu dobra i w walce ze złem, gotowym na wielkoduszność. Miłość humanizuje stosunki międzyludzkie. W Bogu człowiek ma widzieć ewangeliczną perłę i najcenniejszy swój skarb.

Najważniejszy stopień miłości, jakiego domaga się Bóg od ludzi powinien znaleźć wyraz w całkowitym odcięciu się od zła moralnego i zdecydowanym pragnieniu możliwie pełnego i doskonałego wypełniania woli Bożej.

Jezus pragnie okazywania miłości w czynie. Wola Boża ma się stać natchnieniem.

3. Cnoty kardynalne

Cnoty kardynalne to:

1. Roztropność

Budująca na mądrości człowiek roztropny ciągle zestawia swe czyny z najwyższą normą woli Bożej (poprzez rachunek sumienia).

2. Sprawiedliwość

Sprawiedliwość wyraża moralną konieczność poszanowania uprawnień bliźniego, oddania każdemu tego, co mu się należy. Zachowanie sprawiedliwości służy ochronie życia i godności człowieka, służy też jego rozwojowi.

W relacji miłość – sprawiedliwość:

Sprawiedliwość kieruje i dysponuje do zwracania uwagi na prawa innych i na swoje wobec innych obowiązki. O ile miłość miłosierna „obdarza” życzliwością i dobrem innych , to sprawiedliwość „wymierza”, „oddaje”, wyrównuje. Np. sprawiedliwość zapewnia pokrzywdzonemu prawo żądania, aby ukarać przestępcę; miłosierdzie jednak – w danym przypadku przyjmujące postać łagodności – łagodzi surowość kary.

3. Umiarkowanie

Panowanie nad sobą w zakresie pragnienie a w konsekwencji rozumne korzystanie z dóbr zapewniających przyjemność.

4. Męstwo

Najwyższe postaci męstwa to: bohaterstwo, heroizm i męczeństwo za wiarę.

Dary Ducha Świętego to trwałe dyspozycje, które czynią ludzi zdolnymi do przyjęcia i pójścia za poruszeniami Ducha Świętego. Przyjmuje się istnienie 7 darów Ducha Świętego, które człowiek otrzymuje wraz z Łaską uświęcającą i cnotami wlanymi:

- bojaźń Boża (poddanie woli Bożej, przyjmowanie natchnień Bożych, unikanie zła),

- mądrość (poznanie Boga),

- męstwo (wykonywanie ochotnie rzeczy trudnych w życiu moralnym),

- pobożność (cześć wobec Boga, osób i rzeczy poświęconych Bogu),

- rada (sąd co należy czynić),

- rozum (prawdy objawione),

- umiejętność (należyta ocena rzeczy stworzonych ze względu na ich stosunek do Boga jako celu nadprzyrodzonego).