Ideał męczeństwa w świetle 2 Mch - cz.3.

Inne przypadki męczeństwa w 2 Mch

Opisy innych przypadków męczeństwa Żydów dochowujących wierności Prawu (2 Mch 6,10-17) są szokujące, stąd natchniony autor od razu dzieli się refleksją nad sensem cierpień narodu. Wyjaśnia, że klęski, to kara Boża dopuszczona, by wychować i ukształtować duchowo Naród Wybrany. Oczekuje jego nawrócenia. Kara jest więc rozumiana jako swoista troska Boga o grzesznika, by nie zginął (por. Prz 3,12; Mdr 11,9n).

Analiza formalna 2 Mch

2 Mch została napisana po grecku (1 Mch po hebrajsku). Żydzi protestanci nie włączyli tej księgi do kanonu biblijnego (a do apokryfów), w odróżnieniu od Kościoła katolickiego i prawosławia, które uważają 2 Mch za księgę deuterokanoniczną.

Żydowska tradycja martyrologiczna

W tradycji martyrologicznej przykładami prześladowań są również i inne postaci biblijne, np. Ananiasz, Miszael, Azariasz (Dn 3) czy wielcy bohaterowie jak np. Akiba ben Josef oraz 10 Męczenników, którzy musieli ponieść śmierć podczas II wojny żydowskiej przeciw Rzymianom (132-135). Tradycja żydowska podkreślając heroizm męczenników, wzmacnia duchowe i psychologiczne skutki ich śmierci. Wierność Bogu postrzega się jako najwyraźniejsze potwierdzenie przynależności do Izraela, a tylko sporadycznie postawa męczeństwa bywa łączona z nadzieją na nagrodę po śmierci.

Nowe znaczenie słowa męczennik w NT

Słowo „męczennik” w NT dostaje nowy sens: oznacza tego, który naśladuje Chrystusa, uczestnicząc w sposób pełny w świadectwie, które On dawał, oraz w zbawczym dziele, którego dokonał. Męczeństwo dla Chrystusa jest aktem kultu Bożego poprzez swoje podobieństwo do ofiary Syna Człowieczego i ścisły z nią związek.

Pamięć o żydowskich męczennikach czasów machabejskich była inspiracją dla czci oddawanej męczennikom w chrześcijaństwie.

[Autor księgi formułuje szczególnie ważny punkt tej teologii: wiarę w zmartwychwstanie umarłych i sąd po śmierci. Wierzono, że Bóg odda męczennikom ich życie, a prześladowców dosięgnie zasłużona kara (2 Mch 7,1n.9-14). Ta wiara zrodziła przekonanie o potrzebie i skuteczności modlitwy za zmarłych oraz składania za nich ofiar (2 Mch 12,44n). ]

Paralele perykop związanych z opisem meczeństw w 2 Mch i w Ewangeliach

Jeżeli bowiem teraz uniknę ludzkiej kary, to z rąk Wszechmocnego ani żywy, ani umarły nie ucieknę. (2 Mch 6,26)

Mt 10,28: Nie bójcie się tych, którzy zabijają ciało, lecz duszy zabić nie mogą. Bójcie się raczej Tego, który duszę i ciało może zatracić w piekle.

Stwórca świata bowiem, który ukształtował człowieka i wynalazł początek wszechrzeczy, w swojej litości ponownie odda wam tchnienie i życie, dlatego, że wy gardzicie sobą teraz dla Jego praw (2 Mch 7,23)

Mk 8,35: Bo kto chce zachować swoje życie, straci je; a kto straci swe życie z powodu Mnie i Ewangelii, zachowa je.

Podobnie: J 12,25

Teraz bowiem nasi bracia, którzy przetrwali krótkie cierpienia prowadzące do wiecznego życia stali się uczestnikami [obietnic] przymierza Bożego. (2 Mch 7,36)

Mt 5,12: Cieszcie się i radujcie, albowiem wasza nagroda wielka jest w niebie. Tak bowiem prześladowali proroków, którzy byli przed wami.

Ja tak samo moi bracia, i ciało, i duszę oddaję za ojczyste prawa (2 Mch 7,37)

Mt 25,31-46 (Sąd Ostateczny)

Podsumowanie:

Czynnik dydaktyczno-religijny wysuwa się w 2 Mch na pierwsze miejsce (przed historyczno-politycznym). Pod tym względem 2 Mch przewyższa 1 Mch. 2 Mch podkreśla, że główne pole walki toczy się na podłożu religijnym.

2 Mch w patetycznym i wysoce dramatycznym tonie opisuje prześladowania religijne ze strony greckich władz i odstępców żydowskich. Dla ukazania wzorów postaw autor kreśli portrety męczenników - wiernych wyznawców Boga, którzy woleli zginąć, niż zaprzeć się wiary (Eleazar, siedmiu braci i ich matka, a także Razis i liczne bezimienne ofiary prześladowań). Tym samym przypomina, że męczeństwo jest heroicznym wyrazem cnoty męstwa. Inspirowane przez wiarę jest równocześnie potwierdzeniem jej żywotnej mocy. Jest ono szczególnym powołaniem, charyzmatem i wyjątkowym darem łaski bohaterstwa, które trzeba stale kontemplować, a w razie potrzeby przyjąć i wypełnić.

Powracając zatem do pytania ze wstępu można wysnuć wniosek, że męczeństwo jest cierpieniem prowadzącym do większego dobra,

[Jeśli chodzi o 7 braci męczenników i ich matkę, to według świadectw pochodzących z IV wieku w Antiochii czczono ich szczątki, ponieważ istniało przypuszczenie, że umarli w tym mieście. Stamtąd ich kult przeniknął do Konstantynopola i Rzymu.]

Bibliografia:

1. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Najnowszy przekład z języków oryginalnych z komentarzem, Częstochowa: Wyd. Św. Paweł 2008.
2. Encyklopedia biblijna (Prymasowska Seria Biblijna), W. Chrostowski (red.), Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „Adam” 1999.
3. Encyklopedia Katolicka, tom XII, Lublina: Wyd. KUL 2008.
4. Katolicki komentarz biblijny (Prymasowska Seria Biblijna), red. nauk. wyd. oryg. R. E. Brown, J. A. Fitzmyer, R. E. Murphy; red. nauk. wyd. pol. W. Chrostowski, Warszawa: Wyd. Vocatio 2001.
5. Międzynarodowy komentarz do Pisma Świętego: komentarz katolicki i ekumeniczny na XXI wiek, red. nauk. wyd. oryg. W. R. Farmer, red. nauk. wyd. pol. W. Chrostowski, Warszawa: Wyd. Verbinum 2000.
6. Słownik teologiczny, A. Zuberbier (red.), Katowice: Księgarnia św. Jacka 1998.
7. Słownik teologii biblijnej. Dzieło zbiorowe, X. Leon-Dufour (red.), tłum. z j. fr. K. Romaniuk, Poznań-Warszawa: Wyd. Pallottinum 1982.
8. Wstęp do Starego Testamentu, S. Łach (red.), Poznań-Warszawa: Wyd. Pallottinum 1973.