·
Główne tematy
religijne w malarstwie, w których muzyka odegrała zasadniczą rolę:
1) Biblijny opis zdobycia Jerycha przez lud Izraela
często pojawiał się w średniowiecznych miniaturach. W renesansie
wyobrażano go sobie jako wielką procesję wiernych i kapłanów, podczas której
dęto w ogromne trąby. Potężnie brzmiące instrumenty niesione przed Arką
Przymierza symbolizowały znak obecności i mocy Boga (zburzenie murów
Jerycha i zwycięski podbój miasta). Przykład:
-
Jean Fouquet, Zdobycie Jerycha, miniatura ze Starożytności żydowskich Józefa
Flawiusza (1470-1475);
2) Starotestamentową postać Dawida, słynącego z talentów
muzycznych i poetyckich, lubiono przedstawiać jako króla Izraela tańczącego
przy dźwiękach harfy podczas przenoszenia Arki Przymierza do Jerozolimy. W orszaku
towarzyszyli mu śpiewacy grający na tamburynach, rogach i trąbach. W tym
wypadku personifikację muzyki rozumiano jako harmonię świata. Przykłady:
-
Nicolas Poussin, Triumf Dawida (1628-1631),
-
Jan de Bray, Król Dawid gra na harfie przed Arką
Przymierza (1670);
3) Nowotestamentowi pasterze początkowo stanowili tło
sceny narodzin Jezusa, jednak z czasem zaczęto umiejscawiać ich na
pierwszym planie obrazów o tematyce bożonarodzeniowej. Swym śpiewem i grą na
instrumentach, takich jak: flet, piszczałka czy dudy, symbolizowali radość z
przyjścia Zbawiciela. Przykłady:
-
Robert Campin, Narodziny Jezusa i pokłon pasterzy (ok.
1425),
-
Giovanni
Benedetto Castiglione, zwany Grechetto, Pokłon
pasterzy (1645);
4) Temat uczty weselnej w Kanie Galilejskiej czasami był
wzbogacany obecnością muzyków rozweselających biesiadników. Przykład:
-
Paolo Veronese, Wesele w Kanie (1562-1563);
5) W obrazach przedstawiających przypowieść o synu
marnotrawnym instrumenty muzyczne symbolizowały utratę zdolności rozsądnego
myślenia i przyczynę zgubnego zwycięstwa zmysłów nad rozwagą. Przykład:
-
Johannes Baeck, Syn marnotrawny i ladacznice (1637);
6) Koncertujący aniołowie uosabiali pośredników łączących
harmonię sfery niebiańskiej z ziemską. Przedstawiano ich w chórach, zespołach
muzycznych, jako istoty obecne w życiu Maryi, Chrystusa i świętych, a
także symbole raju. Przykłady:
-
Giovanni di
Piermatteo Boccati, Madonna z
Dzieciątkiem wśród grających i śpiewających aniołów (1455-1460),
-
Jan van Eyck, Koncertujący aniołowie, kwatera
poliptyku Baranka mistycznego katedry
św. Bawona w Gandawie (1427-1429),
-
Hans Memling, Aniołowie koncertujący, skrzydło boczne Tryptyku z Nájera, (ok. 1480);
7) Świętą Cecylię – dziewicę i męczennicę rzymską żyjącą
w III wieku, patronkę muzyki zazwyczaj przedstawiano jako wielbiącą Boga i
grającą na organach lub innych instrumentach, co kojarzy się z harmonią sfer
niebieskich. Przykłady:
-
Rafael Santi, Św. Cecylia (1514),
-
Carlo Saraceni, Święta Cecylia i anioł (ok. 1610);
8) W ikonografii żywotów świętych muzyka albo była
symbolem grzesznych pokus (co przypisywano demonom rzekomo nakłaniającym do
oddawania się rozkoszom cielesnym), albo też stanowiła pociechę zesłaną przez
Boga. Przykłady:
-
Francisco de
Zurbarán, Kuszenie świętego Hieronima
(ok. 1640),
-
Marcantonio
Franceschini, Ekstaza Marii Magdaleny
(1688);
9) Wizualizacja biblijnego końca świata i Sądu
Ostatecznego opisana w Księdze Apokalipsy
opierała się m.in. na przedstawieniu aniołów grających na trąbach oraz
dwudziestu czterech starców trzymających instrumenty strunowe. Symbolizowało to
sprawiedliwe wypełnienie Bożych planów. Przykłady:
-
Hans Memling, Wizja świętego Jana, środkowy panel Tryptyku świętego Jana Chrzciciela i
świętego Jana Ewangelisty (1479),
-
Michał Anioł, Sąd Ostateczny, Kaplica Sykstyńska
(1537-1541);
10)
W wyobrażeniach
piekła instrumenty muzyczne były kojarzone z wiecznymi karami wymierzanymi
potępionym przez demony i monstrualne zwierzęta. Przykład:
-
Hieronim Bosch, Piekło muzyczne, fragment prawego
skrzydła Tryptyku rozkoszy ziemskich
(1503-1504).
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz