Filozofia Boga - cz.5.

Argument ontologiczny św. Anzelma

Jego dowód da się wysnuć z samego pojęcia Boga á priori.

Św. Anzelm dokonał jedynego w swoim rodzaju osiągnięcia: spróbował doprowadzić do uznania rzeczywistego istnienia Istoty Najwyższej przy pomocy tylko logicznych środków. W dziele Fides quaerens intellectum (Wiara szukająca zrozumienia) napisał, że wierzymy zaiste, że jesteś czymś, ponad co niczego większego nie można pomyśleć. W mowie skierowane do Boga, w wierze – wyszedł od stwierdzenia czegoś w intelekcie do stwierdzenia istnienia pomyślanego podmiotu w rzeczywistości. Uważał, że rozważanie to ma moc tylko w jednym przypadku: w odniesieniu do bytu ponad którego nie można pomyśleć nic większego. Zanalizował samo pojęcie Boga. Kant nazwał to dowodem ontologicznym istnienia Boga. A zatem, według św. Anzelma coś, ponad co nic większego nie może być pomyślane, istnieje bez wątpienia w intelekcie i w rzeczywistości.

św. Tomasz z Akwinu uznał przejście z porządku logicznego do rzeczywistego za niedozwolone.

Argument kosmologiczny

Argument kosmologiczny za istnieniem Boga wyrasta z myśli Platona. Filozof doszedł do wniosku, że boska dusza jest przyczyną zmieniającego się świata, w którym jest ruch, rozkwit, rozwój. Musiała istnieć Pierwsza Przyczyna świata, a jest nią Bóg. Dowód kosmologiczny sformułował Arystoteles, powtórzył św. Tomasz z Akwinu, a skrytykował Kant. Pierwsze trzy drogi na istnienie Boga św. Tomasza są kosmologiczne, ponieważ wychodzą od istniejącego świata. Myśliciel nazywa Boga Pierwszym Poruszycielem, Praprzyczyną, Bytem koniecznym. Z Nim związana jest zmiana w świecie. Podobnie u Leibnitza Bóg pojawia się jako pierwsza, dostateczna racja wszystkich bytów

Kant uważał za błąd rozumu szukanie przyczyny świata zmysłowego poza nim. Poza tym twierdził. Że najpierw trzeba udowodnić, że Byt Najwyższy istnieje, aby Go uznać za przyczynę świata.

Argument teleologiczny

Wszechświat jest tak skomplikowany, że musiał być zaplanowany przez Boga.

U Platona to Demiurg kształtuje świat matematyczny. U Arystotelesa jest idea Pierwszego Poruszyciela wszystkich ciał niebieskich (który sam jest nieruchomy). On jest celem przyciągającym wszystko mocą swego dobra. U św. Tomasza z Akwinu Stwórca jest źródłem odwiecznego porządku świata. Uporządkowanie świata jest wyrazem mądrości Bożej.

Hipotezę religijną podważał D. Hume.

Argument teleologiczny został zakwestionowany przez XIX wieczną teorię ewolucji (Darwin, potem w XX w. też R. Dawkins).