Niezbyt
długie życie Tomasza było niezwykle pracowite, pozostawił on po sobie długą
listę dzieł teologicznych i filozoficznych, nauczał w wielu szkołach, brał
czynny udział w życiu publicznym, znajdując się przeważnie w centrum wydarzeń,
a jednocześnie był człowiekiem ogromnej wiary, którego życie podporządkowane
było surowym regułom zakonnym, nakazującym pokorę i ubóstwo.[1] W średniowieczu
zwany był Doktorem Anielskim i Powszechnym.
Tomasz urodził się w 1224 r. (lub rok
później) koło Neapolu.
Jego rodzice byli arystokratami.
Początkowo został oddany na naukę do
słynnego klasztoru benedyktynów w Monte Cassino. Mając 15 lat przeniósł się do
Neapolu, by studiować na uniwersytecie. Kształcił się w tzw. sztukach
wyzwolonych.
W 1244 r. (mając 19/20 lat) wstąpił do
dominikanów. Wkrótce wyjechał do Paryża kontynuować studia uniwersyteckie.
Rodzina naciskała, by objął wysokie stanowisko kościelne (opata
benedyktyńskiego w Monte Cassino), by przysporzyło to jej splendoru i majątku.
W tym celu bracia uwięzili go na przeszło rok. Tomasz kategorycznie odmówił
zrzucenia habitu dominikańskiego, po czym udał się ponownie do Paryża,
opuszczając opactwo. Jednocześnie, choć Tomasz przez całe życie realizował
wartości, które niosło życie kontemplacyjne, przywiązywał wielką wagę do tego,
by zgodnie z hasłem swego zakonu (contemplata
aliis tradere) dzielić się jego efektami z innymi.
W Kolonii Tomasz otrzymał stopień
bakałarza biblijnego (*najwyższy tytuł akademicki na uniwersytecie w
średniowieczu) i napisał swoje pierwsze dzieła: Komentarz do Księgi Izajasza oraz postylle (*komentarz w formie
egzegezy lub też zbiór kazań wyjaśniających w przystępny sposób fragmenty
Biblii – nazwa postylle używana była do
XIV w.) do Ksiąg Jeremiasza i Lamentacji Jeremiaszowych.
W roku 1252 Tomasz powrócił do Paryża,
gdzie otrzymał tytuł bakałarza sentencjariusza i wykładał Sentencje Piotra Lombarda. Był to podręcznik podstawowego kursu
teologii. W tym czasie powstały także ważne, krótkie traktaty filozoficzne
myśliciella, zwane opuscula (dosłownie:
dziełka): O zasadach natury oraz O
bycie i istocie. Tomasz naszkicował w nich pierwsze, istotne tezy
metafizyki. Równocześnie sprecyzował używane przez siebie pojęcia filozoficzne
(forma, natura, istota, materia, byt).
W 1256 r. (w wieku 32 lat) Tomasz został
magistrem teologii. Skutkiem pierwszych serii wykładów profesorskich zakonnika
były komentarze do dzieł Boecjusza (np. O
Trójcy) oraz inne, w tym tzw. kwestie dyskutowane: O prawdzie. W tym ostatnim zawarł ważkie analizy pojęć prawdy,
fałszu, idei, opatrzności, wiedzy Bożej, wiary, sumienia, dobra i łaski.
W 1261 Tomasz rozpoczął pisać Summę przeciwko poganom, którą ukończył po
ok. 5 latach. Jego dzieło (napisane na zlecenie Rajmunda z Peñaforte) miało
służyć jako podręcznik dla misjonarzy, by skuteczniej mogli odpierać zarzuty
pogan.
W latach 1261−1265 Tomasz przebywał w
Orvieto jako nauczyciel w szkole dominikańskiej. Tam jego sekretarzem został
współbrat zakonny Reginald z Piperno (1230−1290).
W roku 1265 rozpoczął pracę nad Summą teologii (Summa theologiae), która miała być podręcznikiem wstępnego
nauczania w szkołach dominikańskich, a faktycznie stała się pełnym,
systematycznym i najdojrzalszym wyrazem myśli Tomasza (symbolem chrześcijańskiego
średniowiecza). W Rzymie powstała pierwsza część dzieła. Druga w Paryżu (w
latach 1270−1272). Początek trzeciej w Neapolu. Tekst części ostatniej z powodu
śmierci autora został dokończony przez jego sekretarza, który uzupełnił dzieło fragmentami
z Komentarza do sentencji.
Tomasz cieszył się dużym uznaniem wśród
współczesnych sobie. Liczono się z jego zdaniem i zwracano się do niego jak do
autorytetu. Dzięki temu rozstrzygał rozmaite spory – istotne dla życia
intelektualnego i religijnego.
7 grudnia 1273 r. Tomasz przeżył silne
doświadczenie mistyczne i kryzys zdrowotny, czego skutkiem było zaprzestanie
pracy pisarskiej (przestał dyktować swoje teksty sekretarzowi).
Na prośbę papieża, w styczniu 1274
Tomasz udał się do Lyonu na sobór. W drodze doznał jednak ataku choroby,
dlatego przerwał podróż i zatrzymał się w klasztorze cystersów w Fossanuova.
Tam zmarł 7 marca 1274 r. mając niespełna
50 lat.
Tomasz został ogłoszony świętym 18 lipca
1323 r. przez Jana XXII.
Za pontyfikatu Piusa V, w roku 1567 został
ogłoszony doktorem Kościoła.
Doczesne szczątki św. Tomasza znajdują
się od 1369 r. w Tuluzie w kościele jakobinów.
[tekst napisany na podstawie: Mikołaj Olszewski, Tomasz z Akwinu, Wyd. WAM, Kraków 2003]
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz