Ewangelia wg św. Mateusza (słowo wstępne)

Ewangelia wg św. Mateusza należy do ewangelii synoptycznych (obok Ewangelii wg św. Marka i Ewangelii wg św. Łukasza). Przyjmuje się, że została napisana po roku 70 n.e.[1] oraz że była skierowana głównie do Żydów (ze środowiska judeo-chrześcijańskiego).

Według tradycji wczesnochrześcijańskiej autorem Ewangelii jest Lewi, Mateusz (dar Boga), syn Alfeusza, jeden z 12 apostołów Jezusa, wcześniejszy poborca podatkowy, celnik (Mt 2,14−15; 9,9; 10,3; Mk 2,14; Łk 5,27.29).[2]

Według większości współczesnych biblistów autor pisząc swój tekst korzystał:

- z Ewangelii wg św. Marka (która powstała najwcześniej z wszystkich 4 ewangelii),

- ze źródła Q[3] oraz

- specjalnego źródła znanego tylko Mateuszowi.

Pod względem formy Ewangelia Mateusza jest dzielona na różne sposoby:

1)    Na pięć członów sugerujących, iż budowa tekstu nawiązuje do Pięcioksięgu Mojżeszowego (jako swoisty Pięcioksiąg chrześcijański), wraz z powtarzającą się, prawie identyczną formułą: I stało się, gdy Jezus dokończył tych mów (Mt 7,28; 11,1; 13,53; 19,1; 26,1):

·        Kazanie na górze (Mt 5,3 − Mt 7,29)

·        Mowa misyjna (Mt 10,5−42)

·        Mowa o królestwie niebieskim (przypowieści) (Mt 13,1−52)

·        Mowa do uczniów o życiu wspólnoty (Mt 18,1−35)

·        Mowa przeciw uczonym w piśmie i faryzeuszom oraz mowa o dniach ostatecznych (Mt 23,1 – Mt 25,46).

Klamrę kompozycyjną tworzą tu części skrajne: opis dzieciństwa (na początku) oraz opis męki i zmartwychwstania Chrystusa (na końcu).

2)    Na trzy człony przedzielone zwrotem: Odtąd zaczął Jezus (Mt 4,17; 16,21):

·        Osoba Jezusa (Mt 1,1 – Mt 4,16)

·        Zwiastowanie Jezusa (Mt 4,16 – Mt 17,20)

·        Pasja Jezusa (Mt 16,21− Mt 28,20).

Przyjmuje się, że pierwsze 4 rozdziały oraz 14−28 są chronologiczne, zaś rozdziały 5−13 tematyczne. Obok opisu faktów z życia Jezusa autor dołączył do ewangelii własną interpretację.

Mateusz częściej niż inni w swych ewangeliach cytuje Stary Testament (ok. 60 razy), chcąc wykazać, że Jezus (w swej Osobie i życiu: czynach i nauce) był oczekiwanym Mesjaszem, potomkiem Abrahama i spadkobiercą króla Dawida. Stąd specjalnie dopasowywał odpowiednie fragmenty Pisma tworząc paralelizmy, by w ten sposób udowodnić spełnienie proroctw w Osobie Nauczyciela z Nazaretu.

Mateusz określał Jezusa tytułami mesjańskimi: „Syn Dawida” (9 razy), „Syn Boży”, „cierpiący sługa Jahwe” (Mt 8,17) i „Nowy Mojżesz” (zestawiając i porównując Jego życie z życiem Mojżesza). W całym Nowym Testamencie tylko u Mateusza pojawia się jedyny raz wyrażenie: Jezus Galilejczyk. W jego ewangelii szczególnie często występuje też termin: sprawiedliwość.   

Tekst Mateusza podkreśla również i koncentruje uwagę na idei królestwa niebieskiego, którego przejawem były m.in. znaki Jezusa oraz braterska miłość.

---

[1] Prawdopodobnie między rokiem 80 a 90 n.e., ponieważ wówczas nastąpił definitywny rozłam między Kościołem a synagogą.

[2] Świadczą o tym precyzyjne elementy wymieniane w tekście, np.: pieniądz podatkowy (Mt 22,19), poborcy dwudrachmy (Mt 17,24−27), komora celna w pobliżu Kafarnaum (Mt 9,1.9), denar za dniówkę robotnika (Mt 20,2), dwudrachma ateńska równa podatkowi świątynnemu, stater równy czterem drachmom.

[3] Hipotetyczny i rekonstruowany przez biblistykę dokument wczesnochrześcijański stanowiący zbiór mów Jezusa Chrystusa (tzw. logiów; w liczbie ok. 240 wersetów), spisany w języku greckim przed powstaniem Ewangelii Nowego Testamentu, i być może pochodzący z Galilei z lat 50 n.e.