Na ołtarzu sztuki muzycznej

Jako zawodowy muzyk z podziwem słucham wielu utworów sławnych kompozytorów tworzących na przestrzeni wieków. Pozostawione dzieła są ich niezatartym śladem istnienia i działania − muzycznym darem dla ludzkości, dźwiękowym testamentem. Tworzyli niejednokrotnie obarczeni trudami życia, przeciwnościami losu i osobistymi dramatami. Nie obce im były choroby i różne dolegliwości, utrudniające oddanie muzyce. Dzieła odbijają ich twórczego ducha, emocje, uczucia, pasję i miłość do świata dźwięków i instrumentów. Dziś możemy słuchać i podziwiać ich wspaniałych kompozycji, nie wiedząc nawet ile ich to kosztowało trudu, wyrzeczeń, cierpienia. Na przekór wszystkiemu jednak tworzyli, bo muzyka była ich życiem. Postanowiłam więc przyjrzeć się dziś bliżej ich człowieczeństwu i zbadać, na co chorowali i na co zmarli sławni kompozytorzy muzyki poważnej…

    

1.     Głuchota u:

a)     L. v. Beethovena (słuch zaczął tracić w wieku 25 lat; miał też weneryczną infekcję; zmarł na zapalenie płuc w wieku 57 lat);

b)    B. Smetany (ten sam powód) – przeżył 60 lat.

2.     Ślepota u:

a)     J. S. Bacha

–       na skutek komplikacji pooperacyjnej Johna Taylora;

–       miał 2 operacje oczu w odstępie kilku dni, lecz nie dość, że nie przyniosły poprawy, to za sprawą powikłań spowodowały przypuszczalnie infekcję organizmu,

–       kompozytor, porażony wylewem krwi do mózgu, zmarł w wieku 65 lat;

b)    G. F. Haendla (również operowany przez słynnego angielskiego okulistę) – przeżył 74 lata. 

3.     Stopniowe ustawanie funkcji ciała (np. niezdolność do dokonania potrzeb fizjologicznych) u I. Starwińskiego – ale dożył 89 lat.

4.     Choroba Picka u M. Ravela – przeżył 62 lata. W jego przypadku nastąpiło stopniowe osłabienie funkcji kory mózgowej → mowy i ruchu. Poza tym cierpiał na bezsenność. Po wypadku drogowym, w którym doznał urazu głowy i zębów zachorował na apraksję (objawiało się to tym, że np. list pisał aż 8 dni). Po operacji mózgu był 10 dni w śpiączce.

5.     Choroby W. A. Mozarta:

a)     w wieku 6 lat miał infekcję bakteryjną (paciorkowcową);

b)    często cierpiał na gorączkę reumatyczną objawiającą się bólem głowy i halucynacjami;

c)     w wieku 8 lat miał duszności;

d)    w wieku 10 lat zachorował na ospę, po której pozostały mu blizny na twarzy;

e)     miał również ropnie migdałka i ropnie zębowe, dur brzuszny, żółtaczkę;

f)      prawdopodobnie chorował także na zakażenie weneryczne;

g)     zmarł z wyczerpania w wieku 35 lat; główną przyczyną zgonu była niedomykalność zastawek sercowych.

6.     Syfilis u:

a)     L. v. Beethovena – żył 57 lat;

b)    F. Schuberta – żył 31 lat;

c)     H. Wolfa, który przeszedł wszystkie stadia tej choroby – przeżył 43 lata.

7.     Uzależnienia od:

a)     kobiety u:

-         H. Berlioza (dwukrotnie żonaty; obie żony przeżył) – zmarł w wieku 66 lat;

-         F. Chopina – przeżył 39 lat;

b)    alkoholu u:

-         M. Musorgskiego, u którego zakończyło się to śmiercią w wieku 42 lat;

-         W. A. Mozarta – żył 35 lat;

-         P. Czajkowskiego – przeżył 53 lata (przyjmuje się, że zmarł na cholerę, choć istnieje hipoteza, że zmarł w wyniku „wymuszonego samobójstwa”, wynikającego z lęku przed ujawnieniem własnej orientacji homoseksualnej);

-         A. Głazunowa – żył 71 lat;

-         M. Regera – żył 43 lata;

c)     pracy − u G. Mahlera (przeżył 51 lat).

8.     Szaleństwo u:

a)     B. Smetany − przeżył 60 lat;

b)    R. Schumanna:

-         po pierwszej próbie samobójczej, kiedy skoczył do Renu, został odratowany przez rybaków,

-         potem 2 lata przebywał w zakładzie dla obłąkanych,

-         ze względu na introwertyzm oraz pogłębiającą się demencję przestał jeść i to stało się bezpośrednią przyczyną jego śmierci w 46 roku życia (prawdopodobnie chorował też na syfilis lub schizofrenię).

9.     Nieszczęśliwe wypadki:

a)     J. B. Lully − dyrygując zespołem ponad 150 muzyków 1678 r., podczas wykonania „Te Deum” na mszy dziękczynnej za wyzdrowienie króla po jego ciężkiej chorobie, Lully uderzył się w stopę ostrzem długiej laski – służącej do wybijania rytmu (wówczas nie było jeszcze batuty); Z rany wywiązała się gangrena, ale kompozytor nie chciał zgodzić się na amputację i w 2 miesiące później zmarł z powodu zakażenia;  

b)    E. Granados – w drodze powrotnej z Nowego Yorku do Europy statek, którym podróżował został storpedowany w Kanale La Manche przez niemiecką łódź podwodną; kompozytor utonął wraz z żoną próbując ją ratować – miał 49 lat;

c)     M. Karłowicz − zginął w wieku 33 lat w Tatrach pod lawiną śnieżną, podczas samotnej wycieczki górskiej na nartach.

10.            Gruźlica:

a)     G. B. Pergolesi – żył 26 lat;

b)    F. Chopin – żył 39 lat (Gruźlicę jako przyczynę śmierci wpisał lekarz stwierdzający jego akt zgonu. Dziś przypuszcza się, że Chopin przez całe życie mógł cierpieć na mukowiscydozę, która przyczyniła się do jego śmierci. Inne teorie mówią o niedoborze alfa1-antytrypsyny);

c)     G. Gershwin – żył 39 lat.

11.            Załamanie u:

a)     G. Bizeta – po premierowej klęsce opery „Carmen” – nie doczekał już jej sukcesów i zmarł w wieku 37 lat;

b)    F. Mendelssohna – zapadł na zdrowiu po śmierci swej siostry i zmarł na skutek udaru mózgu w wieku 38 lat.

12.            Morderstwo:

a)     A. Stradella – w wieku 38 lat został zasztyletowany przez trzech braci Lomellini z powodu uwiedzenia ich siostry;

b)    A. Cesti  − prawdopodobnie został otruty w wieku 46 lat.

13.            Inni muzycy, którzy krótko żyli, to:

a)     V. Bellini – zmarł nagle w wieku 34 lat po krótkiej chorobie;

b)    C. M. Weber – 40 lat;

c)     H. Wieniawski – przeżył 45 lat (miał problemy z nadmierną otyłością oraz dolegliwości serca, dlatego w ostatnich latach życia koncertował na siedząco).