Au cimetière
I grandi dolori sono muti.[1]
Utwór został dedykowany panu Caspari – artyście z kaplicy
książęcej w Weimarze.
Pieśń w tonacji D–dur, w tempie: Andantino non troppo e lento, obejmuje 156 taktów w metrum
3/4. Przeznaczona jest na tenor o ambitusie: e¹ – g². Forma: ABA1 szereguje
poemat Gautiera po dwie strofy w każdym z ogniw.
Kompozycja zatytułowana: Na cmentarzu. Światło księżyca, pod względem synestezyjnym stanowi
najciemniejszy obraz „letniej nocy” w całym cyklu. Berlioz, który świetnie
opanował trudności metryczne wiersza, przy zachowaniu pełni tajemniczości
tekstu skomponował niezwykle eteryczne, nokturnowe dzieło. Połączył w nim
blady, nocny koloryt z wybitnie ciężką, duszną, melancholijną
i przygnębiającą atmosferą (gra instrumentów con sordino). Zimny spokój cmentarza oraz wszelkie symbole
przewijające się w trakcie medytacji podmiotu lirycznego, sugerowane są przez
minimalny, monotonny ruch zarówno melodii, jak i harmonii. Biorąc pod uwagę
rysunek partii wokalnej widać jej jednostajny, recytatywny charakter oraz
zachwiania rytmiczno - metryczne. Statyczność akompaniamentu przejawia się stałym
ćwierćnutowym pulsem akordów kwintetu smyczkowego oraz nieregularnym rozkładem
akcentów, spowodowanym przez synkopy i niezgodne z metrum zmiany harmoniczne.
Dodatkowe podkreślenie przez kompozytora czynnika sonorystycznego w utworze
uobecniają paralelizmy, opóźnienia, zmiany trybu oraz połączenia akordów w
stosunku tercji.
W konstrukcji pieśni na
uwagę zasługuje szczególnie jej część środkowa. Tworzy ona szeroki łuk
ekspresyjny, rozpoczynający się repetycją nuty basowej w wiolonczelach
(poczynając od dynamiki pppp) przy
wtórze motywu „jęku”, obrazowanego przez opadające sekundy fletów i klarnetów.
Na tle akompaniamentu ciągnie się monotonna linia głosu wokalnego o charakterze
ścisłej recytacji. Taki typ narracji muzycznej doskonale koreluje z opracowaną
tu trzecią strofą wiersza, traktującą o modlitwie duszy. Wraz z nadejściem
drugiej połowy poematu zbliża się kluczowy moment utworu. W muzycznym
opracowaniu pierwszych trzech wersów czwartej zwrotki melodia partii solowej
wznosi się schromatyzowaną linią muzyczną do e², zaś akompaniament kwintetu
gęstnieje (tremola i tremolanda, szybkie powtarzane figuracje
rozłożonych akordów). Moment kulminacyjny kompozycji przypada na słowo: un souvenir (wspomnienie) w taktach 75-79. Wraz z jego pojawieniem się flety z
klarnetami intonują muzyczny cytat z Symfonii
fantastycznej (idée fixe) wskazujący, że zjawą, która nawiedziła
mężczyznę jest jego dawna ukochana. Dźwiękowa reminiscencja przypomina
inicjalny motyw Villanelli: ta sama
tonacja A-dur oraz rysunek melodii, zbudowany z rozłożonego w górę akordu
tonicznego. Ponadto wskazuje na uniwersalny dla epoki romantycznej symbol
przeżyć miłosnych pełnych afirmacji, radości i uniesienia.[2]
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz