Chrystianizacja Polan

Wydarzeniem, które stanowiło pierwszy krok na drodze ku powstaniu państwa polskiego, było objęcie władzy nad plemieniem Polan przez ród Piastów. Nastąpiło to najprawdopodobniej w drugiej połowie IX wieku. Główny ośrodek państwa Polan stanowiło Gniezno. Pierwszym historycznym władcą piastowskim był książę Mieszko I.

Wyrazem i gwarantem zawarcia przymierza (sojuszu) przez księcia Mieszka I z chrześcijańskim księciem Czech (Bolesławem I Srogim) był ślub z jego córką – Dobrawą[1]. Miało być to małżeństwo chrześcijańskie. W tym celu, rok przed ślubem (w 965 r.) księżniczka Dobrawa przybyła wraz ze swą świtą i kapelanem na ziemie Polan, by popracować nad nawróceniem męża i zadbać o przygotowanie do jego chrztu. Dobrawa była dla Mieszka misjonarką. Zadanie niełatwe, tym bardziej, że (jak pisze Gall Anonim) władca Polan żył w „haremie” (miał 7 żon).

Przyjęcie wiary było dla władcy w pełni świadomą i przemyślaną decyzją. Mieszko nie został do chrztu przymuszony ani nie zostało mu to narzucone z góry, jako warunek utrzymania władzy. Powodem był aspekt religijny.

Kiedy w 966 r. Mieszko I przyjął chrzest[2], związał się pośrednio z Kościołem niemieckim. Czechy bowiem podlegały wówczas diecezji w Ratyzbonie.

Wraz z Dobrawą przybył biskup Jordan. Już w dwa lata po chrzcie władcy został on na stałe związany z naszym krajem, osiadając w Poznaniu. Podlegał bezpośrednio Stolicy Apostolskiej. Fakt obecności biskupa dowodzi, że w ciągu tych dwóch lat od chrztu Mieszka I, również i lud przyjmował wiarę. Ponadto w Poznaniu zachowała się misa chrzcielna[3]. Do czynności związanych z chrztem należało:

1.      Wyrzeczenie się szatana.

2.      Wyznanie wiary.

W związku z tym:

a)     Zniszczono kult pogański (świątynie, posągi bożków),

b)     Odbywano minimum tygodniową katechezę (poznając główne prawdy wiary).

Chrzest przyjmowano zwykle w sobotę. Po jego przyjęciu uczono w dalszym ciągu moralności praktycznej (rezygnacji z poligamii, zabijania dzieci, praktyk magicznych i  przesądów; praktykowania modlitwy oraz zaprzestania pracy w niedzielę).

Chrzest władcy był bardzo wymownym i znaczącym wydarzeniem. Spowodował bowiem, że zmieniała się wola ludu (poddanych). Od księcia zależało życie, śmierć, a zatem kiedy władca przyjął chrześcijaństwo, to odebrano ten fakt jako coś dobrego i też się nawracano (raczej w sposób dobrowolny).

Pod koniec życia Mieszko I poddał swoje państwo papieżowi i św. Piotrowi (symbolicznie). Zachował się na ten temat dokument (deklaracja).

Za namową Ottona III i Bolesława Chrobrego, w 996 r. przybył do Polski Wojciech Sławnikowic − biskup Pragi. Był to człowiek modlitwy prowadzący życie pokutne (majątek rozdał ubogim). Skoro Wojciech zorientował się po przybyciu, że jest tu już zakorzenione chrześcijaństwo, udał się na misje do Gdańska. Tam, posiadając zgodę papieską, chrzcił tłumy ludzi. Przeniósłszy się do Prus, ewangelizował pogan. W trakcie misji poniósł jednak męczeńską śmierć we wsi Święty Gaj. Ciało Wojciecha zostało wykupione za złoto przez Bolesława Chrobrego i złożone w katedrze gnieźnieńskiej. W roku 1000 do jego relikwii przybył Otton III. Na zjeździe gnieźnieńskim została założona metropolia gnieźnieńska. Był to wielki sukces religijny, dyplomatyczny i polityczny. Świadczy równocześnie, że chrystianizacja w Polsce przebiegała skutecznie.

Mimo bliskości metropolii poznańskiej i gnieźnieńskiej, nie wybrano na biskupa Gniezna biskupa Jordana. Dopiero po jego śmierci nowy biskup Poznania był sufraganem (podległym) biskupowi Gniezna.

Dalsze losy Polan (fakty w skrócie):

1.      Za czasów syna Chrobrego (Mieszka II) – nawrót pogaństwa.

2.      Wybucha powstanie ludowe.

3.      Kazimierz Odnowiciel  (syn Mieszka II) wprowadza pokój.

4.      Stolica biskupstwa zostaje przeniesiona do Krakowa.

5.      Mnich Artur zakłada klasztor benedyktynów w Tyńcu. Zostaje on jednocześnie arcybiskupem dla Polski.

6.      W 1075 legaci z Rzymu chcą odnowić metropolię gnieźnieńską.

7.      Bolesław Szczodry (syn Kazimierza[4]) otrzymuje koronę królewską od papieża, choć (zamordował!) św. Stanisława.

8.      Rozwój klasztorów benedyktyńskich (Tyniec, Mogilno) = wykwalifikowana kadra duchownych.

9.      Metropolia w Gnieźnie (sufragani w: Płocku, Krakowie, Poznaniu i Wrocławiu).

---

[1] Dubrovką, Dubrawką, Dąbrówką.

[2] Prawdopodobnie w Poznaniu.

[3] Basenik o wymiarach 5m/60cm, ze słupem i zasłoną. Przy większej liczbie ludzi, chrzczono poprzez pokropienie ich głów (zdarzało się, że duchowny czynił to jadąc na koniu).

[4] Kazimierz nie miał korony.