Chrystianizacja Litwy i Żmudzi

Chrystianizację Litwa zawdzięcza Władysławowi Jagielle. Na mocy ustaleń unii krewskiej (1385) Jagiełło zobowiązał się do przyjęcia chrztu przez Wielkie Księstwo Litewskie. W 1387 r. przybył na Litwę, gdzie drogą perswazji przekonywał do wiary chrześcijańskiej. Najbardziej uległa była szlachta i magnaci, którym król przy okazji przyjęcia wiary nadawał liczne przywileje.

Jagiełło polecił przyjąć wiarę wszystkim swoim poddanym. W związku z tym niszczył dawny, pogański kult (dochodziło do karczowania świętych gajów, gaszenia świętego ognia i zabijania świętych węży). Obyło się jednak bez stosowania przemocy wobec ludności. Długosz chwalił Jagiełłę za postawę apostoła. Sam władca przyjął chrzest w Krakowie w 1386 r. Dzięki małżeństwu z Jadwigą objął polski tron.

Chrzest Litwy rozpoczął się w 1387 r. wielką uroczystością w Wilnie z udziałem Jagiełły i Jadwigi. Podczas uroczystości, i w ciągu najbliższych kilku tygodni, masowo chrzczono ludzi i nadawano im chrześcijańskie imiona.

Chrystianizacja Wielkiego Księstwa Litewskiego przeprowadzona była w latach 1387–1388 przez pierwszego biskupa wileńskiego Andrzeja Jastrzębca, współdziałającego z królem Władysławem II Jagiełłą.

W 1388 erygowano diecezję wileńską.

Żmudź (Litwa Północna) przyjęła chrzest ćwierć wieku później, w 1413 r. (trzy lata po bitwie pod Grunwaldem).

Jednak chrystianizacja nie była łatwa. O tym, jak trudno przyjmowało się tam chrześcijaństwo, świadczy fakt, że mieszkańcy Litwy i Żmudzi, mimo przyjęcia chrztu, jeszcze przez następne 2 stulecia czcili bogów pogańskich.

W 1388 r. biskup Andrzej przeprowadzał liczne chrzty zbiorowe. Jagiełło zaś sam przetłumaczył dla swojego ludu na język litewski Modlitwę Pańską i Skład Apostolski. W celu pozyskania większej liczby duchownych Litwinów królowa Jadwiga Andegaweńska ufundowała w 1397 kolegium litewskie (szkołę) przy Uniwersytecie Praskim.

W XV w. pojawili się protestanci, przekonujący do nauk Marcina Lutra i Jana Kalwina. Członkowie wielu znanych litewskich rodów, np. Radziwiłłowie, chętnie przyjmowali poglądy z Zachodu i przechodzili na nową wiarę. Między katolikami a protestantami zaczęły się nieporozumienia, a później walki, w wyniku których zwycięstwo odnieśli kalwini. Katolicy musieli opuścić kościoły.