Rachunek sumienia

Przez 20 lat przygotowując się do Sakramentu Pokuty i Pojednania korzystałam najczęściej z Rachunku sumienia dla młodzieży wydanego w 1982 r. Zetknęłam się z nim będąc nastolatką. Dziecięco zawierzyłam autorowi (księdzu) małej książeczki. Ponieważ wiele spraw było mi obcych, niejednokrotnie doznawałam szoku czytając jej treść, np.:

I przykazanie, zakazuje:

Odstępować od religii katolickiej.

II przykazanie, zakazuje:

Przytaczać Pismo święte na poparcie własnych poglądów.

III przykazanie, nakazuje:

Przychodzić punktualnie (na mszę św.)

Zajmować miejsce blisko ołtarza.

III przykazanie, zakazuje:

Motywować pracę w niedzielę bezinteresowną służbą bliźniemu.

IV przykazanie, zakazuje:

Buntować się przeciw rodzicom przed osiągnięciem samodzielności.

Wiele z nich ubogaciło jednak moje podejście do życia i wiary (pomimo apodyktycznych sformułowań: „nakazuje” czy „zakazuje”), np.:

I przykazanie, nakazuje:

Uznawać w Chrystusie najpełniejszy obraz Boga.

II przykazanie, zakazuje:

Straszyć Bogiem lub karami Bożymi.

III przykazanie, nakazuje:

Skupiać się na nowo na wartościach najistotniejszych (Bóg, świętość, życie duchowe…).

V przykazanie, nakazuje:

Być tolerancyjnym.

Dawać człowiekowi swobodę wszechstronnego rozwoju nie wtłaczając go w gotowe schematy.

Gospodarować umiejętnie swoim czasem.

V przykazanie, zakazuje:

Pogardzać człowiekiem ze względu na religię, przekonania, stan majątkowy, pozycję społeczną…

VII i IX przykazania, nakazują:

Oddawać w terminie rzeczy pożyczone.

VII i IX przykazania, zakazują:

Marnować talenty swoje i innych.

VIII przykazanie, nakazuje:

Uczyć się myśleć logicznie.

Dotrzymywać słowa człowiekowi.

Rezygnować z poglądów niesłusznych.

Zachowywać się autentycznie (zerwać maskę).

Dziś  o wielu punktach można też ciekawie podyskutować, ponownie je rozważyć, by określić w jakich okolicznościach coś jest grzechem, a w jakich absolutnie nie. I w jakich sytuacjach grzech ma mniejszy lub większy ciężar.

Np.:

I przykazanie, nakazuje:

Akceptować Słowo Boże (Pismo Święte, Nauka Kościoła, Tradycja).

I przykazanie, zakazuje:

Osłabiać wiarę przez czytanie lektury głoszącej przekonania niezgodne z nauką Chrystusa.

II przykazanie, nakazuje:

Nosić symbole religijne jako znak wiary (krzyżyk, różaniec, medalik…).

III przykazanie, zakazuje:

Pracować w dniu świątecznym zarobkowo.

Motywować pracę w niedzielę bezinteresowną służbą bliźniemu.

V przykazanie, nakazuje:

Jeść, co przed nami położą, jeśli nam nie szkodzi.

Znosić cierpliwie krzywdy.

W omawianym przeze mnie Rachunku sumienia każde z przykazań zostało szczegółowo rozpracowane na kilkanaście nakazów i zakazów. Po obliczeniu całościowym wyszło mi, że z wszystkich 10 przykazań zostało wyodrębnionych 289 nakazów i 251 zakazów. W sumie 550 poleceń tego, co trzeba, a czego nie wolno. Każdy przyzna, że to sporo. Czas na przygotowanie się do Sakramentu Pokuty i Pojednania przy wykorzystaniu owej książeczki wymaga więc dłuższej refleksji. Ilość punktów jest bliska 613 nakazom i zakazom w religii żydowskiej. Jeśli ktoś potrzebuje tak szczegółowego Rachunku sumienia może korzystać. Na rynku wydawniczym jest wiele tego typu propozycji.

Cieszę się, że Pan Bóg zna nasze serca i nie jest buchalterem. Cieszę się, że w sercu można Go spotkać i że tam właśnie jest nasz najważniejszy, wewnętrzny konfesjonał. Cieszę się, że Ojciec przebacza nam od razu. O wiele trudniej przychodzi przebaczyć sobie samemu i innym.

Rachunek sumienia jest niezwykle ważny, by dokonać weryfikacji własnego myślenia i postępowania w rozwoju integralnym. Istnieje jednak niebezpieczeństwo, że w tego rodzaju szczegółowych książeczkach człowiek zbytnio skupi się na sobie i swoich grzechach (lub cudzych), zamiast oddać się w ramiona miłosiernego Boga. W Nim bowiem można patrzeć perspektywicznie i koncentrować się na życiu pełnym miłości, dobra i radości.